Była azylem dla opozycjonistów, dawała nie tylko zatrudnienie i dobre zarobki, ale i regułą uczyniono, że część wynagrodzeń z kontraktów pracownicy przeznaczali na potrzeby opozycyjnych wydawnictw, rodziny uwięzionych oraz na niezależne inicjatywy – Spółdzielnia Świetlik pozostaje unikalnym zjawiskiem w realiach PRL. Jak przenieść doświadczenia z tamtych lat do dzisiejszych realiów społecznych, ekonomicznych i politycznych? Zapraszamy do rozmowy.
Spółdzielnia Świetlik powstała w czerwcu 1983 roku w Gdańsku, powołana przez studentów i absolwentów Uniwersytetu Gdańskiego, którzy znali się już wcześniej zarówno ze studiów na wydziałach Prawa i Ekonomii Uniwersytetu Gdańskiego, jak i z działalności opozycyjnej na uczelni, struktur Niezależnego Zrzeszenia Studentów oraz ze wspólnej pracy w Spółdzielni Studenckiej Techno-serwis – Macieja Płażyńskiego, Romana Rojka, Małgorzatę Rojek, Jarosława Czarnieckiego, Tomasza Chodnikiewicza, Marka Kotlarza, Janusza Starzyńskiego i Zbigniewa Gołębiewskiego.
W latach 80. XX wieku Spółdzielnia Świetlik (od 1987 roku z przydomkiem „Gdańsk”) dawała autentyczną przestrzeń wolności i praktykowała solidarność społeczną. Zakończyła działalność w 1996 roku. W 2013 roku część środowiska utworzyła ponownie spółdzielnię pod nazwą Świetlik Reaktywacja (pod tą nazwą działającą w latach 2013–2018).
– Spółdzielnia Świetlik i jej pracownicy odegrali ogromną rolę w latach 80. na Wybrzeżu, Dolnym Śląsku, w Rzeszowie, Krakowie, Bydgoszczy, Dzierżoniowie Śląskim i wielu innych miastach, budując historię odwagi, pracy zespołowej i marzeń o lepszej przyszłości – mówi Tomasz Chodnikiewicz, założyciel i prezes Spółdzielni Świetlik, a jednocześnie moderator debaty.
Inicjatorzy spotkania chcą pokazać przestrzeń zbudowaną wówczas przez środowisko opozycji Wybrzeża połączone w działaniach w Spółdzielni Świetlik, upamiętnić alternatywną Polskę, która powstawała oddolnie, poza wypaczonymi strukturami ówczesnego państwa opartego na reżimie oraz dowieść, jak ważna jest zwykła solidarność międzyludzka, szczególnie w czasach kryzysów, podziałów i napięć społecznych.
– Duch Świetlika jest cały czas obecny w postaci inicjatyw łączących przedsiębiorczość z wartościami, aktywny w różnych obecnie toczących się projektach obywatelskich, a przede wszystkim w ludziach – podkreśla Tomasz Chodnikiewicz. – Wolność wymaga aktywności i współdziałania, co nawet w opresyjnym systemie może tworzyć przestrzeń niezależności.
W debacie udział wezmą twórcy, członkowie oraz osoby współpracujące ze Świetlikiem, w tym m.in.: Zenia Miotke, Izabela Falzman, Joanna Milewska, Barbara Chodnikiewicz, Senta Wojaczyk, Magdalena Saja, Monika Półrolnik, Marek Zająkała, Wojciech Kreft, Wiesław Kamiński, Witold Kamiński, Jan Kaczyński, Sławomir Wejnar, Krzysztof Frączak, Andrzej Voigt, Tomasz Chodnikiewicz, Wojciech Kmita, Krzysztof Kilian, Aleksander Kuhn, Grzegorz Szrejder, Radosław Cieśluk, Maciej Krawczyk, Piotr Grzegorz Konopka, Kamil Nowak.
Organizatorami wydarzenia jest Stowarzyszenie Przyjaciół Macieja Płażyńskiego oraz Spółdzielnia Świetlik.