Medal Wdzięczności

Honorowani są również ci, którzy dziś w duchu ideałów Solidarności bronią uniwersalnych praw człowieka i wzmacniają pokój na świecie, budując dobre relacje między narodami. A także ludzie nauki i kultury, aktywiści, muzealnicy, dziennikarze
i publicyści, którzy dokumentują, badają i popularyzują historię ruchu Solidarność.

LAUREACI

Emilie Benes-Brzeziński (1932–2022)
Historyczka sztuki i rzeźbiarka. Żona Zbigniewa Brzezińskiego.
Córka czeskiego dyplomaty i dziennikarza, w trakcie II wojny światowej rodzina przeniosła się do USA.
Przez lata, wspólnie z mężem, wspierała opozycjonistów na drodze do demokratycznych przemian w Europie Wschodniej. Swoją postawą reprezentowała przykład kobiecej siły, indywidualizmu i odpowiedzialności.
Karierę artystyczną rozpoczęła w latach 70. XX wieku. Początkowo eksperymentowała z plastikiem, lateksem i włóknem drzewnym. Od początku lat 90. skupiała się wyłącznie na monumentalnej rzeźbie w drewnie, wykonanej przy użyciu piły łańcuchowej, dłuta i siekiery. Z pasją odwoływała się do natury i używała minimalistycznych środków wyrazu.
Uznana w kraju i za granicą. Swoje prace wystawiała, m.in. w Nowym Jorku, Waszyngtonie oraz na Biennale we Florencji i Vancouver. W Gdańskiej Galerii Miejskiej była prezentowana jej wystawa „Drzewa rodzinne”. W wydrążonych pniach drzew artystka umieściła wielkoformatowe fotografie przedstawiające członków swojej rodziny (2013).
Jej prace znajdują się w wielu kolekcjach. Powstał film poświęcony jej twórczości pt. „Family Trees. Emilie Brzezinski” w reżyserii Mirosława Borka i Krzysztof Kamyszewa (2011).

Zbigniew Brzeziński (1928–2017)
Dyplomata, politolog i znawca stosunków międzynarodowych. Należał do elity najważniejszych osób decydujących o amerykańskiej polityce zagranicznej. Odegrał istotną rolę w demontażu i upadku komunizmu w Europie oraz w powstrzymaniu sowieckiej interwencji w Polsce po Sierpniu ’80.
Był synem dyplomaty, jako 10-latek opuścił z rodzicami Polskę, a z powodu II wojny światowej i powojennego komunistycznego reżimu pozostał poza granicami. Większość życia mieszkał i pracował w Stanach Zjednoczonych.
Od lat 50. XX wieku był aktywnie zaangażowany w amerykańską politykę. Największe znaczenie jego głos miał na przełomie lat 70. i 80., kiedy został doradcą do spraw bezpieczeństwa prezydenta Jimmy’ego Cartera (1977–1981). Był także ekspertem innych amerykańskich prezydentów: Johna F. Kennedy’ego, Lyndona Johnsona, Ronalda Reagana i George Busha. Odegrał znaczącą rolę w procesie normalizacji stosunków USA  z Chińską Republiką Ludową, a także przy zawarciu porozumienia regulującego pokojowe relacje egipsko-izraelskie. Wspomagał również mudżahedinów podczas radzieckiej interwencji w Afganistanie.
Zachęcał do otwartej polityki na rzecz demokratyzacji państw komunistycznych. Był prawdziwym przyjacielem opozycji w krajach bloku sowieckiego i Solidarności, którą konsekwentnie wspierał na arenie międzynarodowej. To dzięki zdecydowanemu stanowisku Brzezińskiego, a w konsekwencji twardej postawie Stanów Zjednoczonych, Związek Radziecki wycofał się z planowanego ataku na Polskę we wrześniu 1980 roku.
Pracował naukowo, kształcił studentów, publikował. Należał do rady dyrektorów Amnesty International. Kawaler Orderu Orła Białego i Prezydenckiego Medalu Wolności.

MEDALE ODBIERA

Mark Brzezinski
Amerykański prawnik i dyplomata, syn Zbigniewa i Emilie Brzezińskich, ambasador Stanów Zjednoczonych w Polsce (od 2022).
Ukończył Dartmouth College, następnie University of Virginia School of Law w Charlottesville. Na Uniwersytecie Oksfordzkim obronił pracę doktorską pod tytułem „Struggle for the Constitutionalism in Poland” o przeobrażeniach konstytucyjnych w Polsce.
W administracji Billa Clintona był doradcą do spraw Europy Wschodniej (1999–2001). Za prezydentury George’a Busha prowadził prywatną praktykę i wykładał na Columbia University. Pełnił funkcję ambasadora Stanów Zjednoczonych w Szwecji (2011–2015).
Został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi RP (2007) za wybitne zasługi dla rozwoju polsko-amerykańskich stosunków i promowanie pozytywnego wizerunku Polski w świecie oraz szwedzkim Orderem Gwiazdy Polarnej I klasy (2018).

LAUDATORZY

Iwona Dorota Bigos
Historyczka sztuki i kuratorka. Kierowniczka Muzeum Sztuki Współczesnej oddziału Muzeum Narodowego we Wrocławiu – Pawilonu Czterech Kopuł.
Studiowała historię sztuki, kulturoznawstwo oraz historię na uniwersytetach Wrocławskim i Bremeńskim. Była dyrektorką i założycielką Gdańskiej Galerii Miejskiej (2009–2015) oraz dyrektorką Stadtgalerie w Kilonii (2017).
Twórczyni ponad 20 indywidualnych i zbiorowych wystaw w Polsce i za granicą. Współautorka międzynarodowych wydarzeń artystycznych w przestrzeni publicznej: „Kozanów – w poszukiwaniu cudownego” we Wrocławiu oraz pierwszej edycji interdyscyplinarnego „Polenbegeisterungswelle. Polska topografia Berlina” w stolicy Niemiec. Jako dyrektorka Gdańskiej Galerii Miejskiej była inicjatorką i organizatorką dwóch corocznych międzynarodowych festiwali Grassomania i Narracja oraz pomysłodawczynią Gdańskiego Biennale Sztuki. Zainicjowała również sprowadzenie wystawy „Drzewa Rodzinne” autorstwa Emilie Benes-Brzeziński  (2013).
Autorka tekstów o sztuce współczesnej i praktyce kuratorskiej.

Jerzy Koźmiński
Ekonomista, dyplomata i urzędnik państwowy. Prezes zarządu Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności, wspierającej budowę społeczeństwa obywatelskiego, upowszechniania demokracji i gospodarki rynkowej (od 2000). Były ambasador RP w Stanach Zjednoczonych i wiceminister spraw zagranicznych.
Ukończył studia na Wydziale Handlu Zagranicznego Szkoły Głównej Planowania i Statystyki, po których podjął pracę naukowo-dydaktyczną na tej uczelni jako asystent. Pracował w sekretariacie Międzynarodowego Związku Studentów w Pradze.
W 1989 roku został pracownikiem Urzędu Rady Ministrów. Był dyrektorem generalnym i następnie podsekretarzem stanu. Współpracował w tym czasie z Leszkiem Balcerowiczem, zajmując się koordynacją zespołu pracującego nad pakietem reform gospodarczo-ustrojowych. Organizator zespołów doradczych premier Hanny Suchockiej, piastował funkcję sekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych (1993–1994).
Sprawował urząd ambasadora RP w Waszyngtonie (1994–2000), gdy prowadzone były z jego udziałem negocjacje nad akcesem do NATO, zakończone przystąpieniem Polski do Paktu Północnoatlantyckiego. Wszedł w skład rady programowej Kongresu Kultury Polskiej (2009). W 2010 roku został powołany na wiceprzewodniczącego rady Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych.

Transmisja online | ecs.gda.pl. gdansk.pl, FB ECS oraz YT ECS