Białoruski Dzień Wolności 2023 w Gdańsku

Uroczyste złożenie kwiatów na mogiłach białoruskich działaczy niepodległościowych

miejsce | Cmentarz Garnizonowy w Gdańsku, ul. Dąbrowskiego 2

Solidarnościowy marsz i wiec przeciw represjom w Białorusi

miejsce | Cmentarz Garnizonowy (ul. Dąbrowskiego 2) – pomnik Poległych Stoczniowców 1970 (plac Solidarności)

– Dzień Woli, masowo obchodzony w Białorusi i wszędzie tam, gdzie mieszkają Białorusinki i Białorusini, jest dowodem na to, że nadchodzi nowy etap walki o wolność i demokrację – mówi Patrycja Medowska, zastępczyni dyrektora ECS ds. kultury obywatelskiej. – Od wielu lat społeczność białoruska w Gdańsku demonstruje w pokojowym marszach swoją suwerenność i pragnienie wolnego, niezależnego i demokratycznego państwa. Po sfałszowanych przez reżim Łukaszenki wyborach tradycyjnym miejscem wieców solidarnościowych społeczności białoruskiej w Gdańsku jest plac Solidarności.  Tam, po zakończeniu marszu, również w tym roku odbędzie się wiec.

Kiermasz

Kiermasz białoruskiej literatury, rękodzieła oraz innych przedmiotów artystycznych, połączony z maratonem pisania listów do białoruskich więźniów politycznych organizowanym przez Amnesty International

wstęp wolny
miejsce | ECS, ogród zimowy (parter)

Dziedzictwo Białoruskiej Republiki Ludowej

wstęp wolny
miejsce | ECS, biblioteka (1 piętro)

Białoruska Republika Ludowa została proklamowana 25 marca 1918 roku w Mińsku. Do jej symboliki – biało-czerwono-białej flagi oraz herbu Pogoni – odwołują się dziś setki tysięcy przeciwników autorytarnych rządów samozwańczego prezydenta Aleksandra Łukaszenki.
Republika ta nie zdołała utrzymać kruchej państwowości, gdy szala wojny domowej zaczęła przechylać się na stronę bolszewików. Zajęła jednak znaczące miejsce w pamięci kulturowej Białorusinów. 25 marca, znany jako Dzień Wolności, do dziś jest głównym świętem narodowym demokratycznie i wolnościowo zorientowanych Białorusinów.
Podczas dyskusji wrócimy do 1918 roku, ale zastanowimy się nad tym, jaki wpływ dziedzictwo tamtych czasów ma na dzisiejszą rzeczywistość.

paneliści

Andriej Chadanowicz | Białoruski poeta, tłumacz i literaturoznawca, zaangażowany w obronę praw człowieka i walkę o niepodległość Białorusi. Autor wielu tomików poezji. Jego utwory przetłumaczono na ponad dziesięć języków. Sam przekładał na język białoruski twórczość polskich pisarzy i poetów m.in. Wisławy Szymborskiej, Adama Mickiewicza, Cypriana Kamila Norwida i Czesława Miłosza. Wykładał historię literatury francuskiej na Uniwersytecie w Mińsku. Przed delegalizacją jedynego liceum z białoruskim językiem wykładowym w Mińsku był tam nauczycielem. Pełnił funkcję prezes Białoruskiego PEN Clubu. Członek Związku Białoruskich Pisarzy. Z powodu działalności opozycyjnej był zmuszony do opuszczenia swojej ojczyzny. Otwarcie występuje przeciwko prześladowaniom i represjom politycznym ze strony reżimu Łukaszenki. „Mury” Jacka Kaczmarskiego w tłumaczeniu Chadanowicza były jedną z głównych pieśni białoruskich protestów w 2020 roku. Odznaczony srebrnym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis za promocję kultury polskiej za granicą (2015).

Uładzimier Arłoŭ | Jeden z najpoczytniejszych białoruskich poetów, prozaików i eseistów. Opublikował ponad 20 tomów prozy i kilka zbiorów poezji. Tłumaczony na blisko 20 języków, po polsku ukazały się dwa wybory opowiadań Arloua: „Requiem dla piły motorowej” (Związek Białoruski w Rzeczypospolitej Polskiej, 2000) i „Kochanek jej wysokości” (Kolegium Europy Wschodniej, 2006). Początkowo pracował jako nauczyciel historii w białoruskich szkołach i jako dziennikarz. W latach 80. zaangażował się w działalność polityczną. Wystąpił z Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego i został członkiem Białoruskiego Frontu Ludowego. Należy do zarządu białoruskiego Pen Clubu, jest także członkiem zarządu niezależnego Związku Pisarzy Białoruskich. W połowie lat 90. został zwolniony z pracy przez władze łukaszenkowskie za „wydawanie wątpliwej jakości literatury historycznej i innej”. Aktywnie wspierał kandydatów demokratycznych podczas wyborów prezydenckich na Białorusi. W 2007 roku jego utwory zostały usunięte z programu szkolnego. Pisarz jest laureatem m.in. pierwszej edycji Nagrody Literackiej Miasta Gdańska Europejski Poeta Wolności (2010) oraz Nagrody Literackiej im. Jerzego Giedroycia, przyznanej mu przez białoruski PEN Club (2018).

dr hab. Helena Głogowska | Absolwentka Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się zagadnieniami mniejszości narodowych i etnicznych ze szczególnym wyróżnieniem problematyki społeczno-kulturalnej Białorusinów. Jest autorką licznych artykułów naukowych i publicystycznych w polskich i białoruskich tytułach oraz opracowań książkowych: „Białoruś 1914–1929. Kultura pod presją polityki” (Białoruskie Towarzystwo Historyczne, 1996), „Białorusini na Wybrzeżu Gdańskim” (wydawnictwo: Adam Marszałek, 2003) oraz współautorka: „Tożsamość kulturowa. Szkice o mniejszościach narodowych na Pomorzu Gdańskim” (Gdańskie Towarzystwo Przyjaciół Sztuki, 2021). Wieloletnia prezeska Białoruskiego Towarzystwa Kulturalnego „Chatka”, animatorka społecznych i kulturalnych aktywności społeczności białoruskiej w Trójmieście.

moderator

dr Kacper Dziekan | Historyk i wschodoznawca. W ECS zaangażowany w projekty edukacyjne, kulturalne, społeczne, historyczne i obywatelskie, zwłaszcza dotyczące krajów postsowieckich i Europy Środkowo-Wschodniej. Były stypendysta – Landecker Democracy Fellowship prowadzonego we współpracy z Humanity in Action oraz programu Fulbrighta na UC Berkeley. Absolwent Europejskiej Akademii Dyplomatów, Moskiewskiej Szkoły Edukacji Obywatelskiej oraz były student Irkuckiego Uniwersytetu Państwowego w Rosji.

Koncert białoruskiego Wolnego Chóru

wstęp wolny
miejsce | ECS, audytorium (parter)

Ukrywają twarze za biało-czerwonymi maskami. Uderzają bez zapowiedzi, jak partyzanci. Tyle że zamiast bomb mają patriotyczne pieśni. „Białoruski Wolny Chór zalazł za skórę Łukaszence” – napisała o nich „Gazeta Wyborcza”.
Wolny Chór jest jednym z niepowtarzalnych fenomenów kulturowych związanych z protestami na Białorusi. Jego legenda trwa pomimo aresztowań i bardzo niesprzyjających warunków. Opowieści o legendarnym chórze inspirują filmowców, ludzi telewizji i naukowców badających to zjawisko.
Wolny Chór dał nowe życie zapomnianym historycznym hymnom Białorusinów, jak m.in. „Pogoń”, „Marsz wojskowy”, „Wszechmogący Boże”. Te pieśni budzą w ludziach poczucie godności i odwołują się do najlepszych tradycji patriotycznych.

Koncertowe afterparty w Klubie Żak

miejsce | Klub Żak, al. Grunwaldzka 195/197
wstęp | 70 zł (przedsprzedaż), 80 zł (w dniu koncertu)
bilety | online

Koncert zespołów The Superbullz oraz Belarusian Truestory

The Superbullz | Białoruski zespół rockowy, powołany w Mińsku w 2016 roku przez Alesia-Franciszaka Myszkiewicza, występującego w czołowych białoruskich zespołach: Trubetskoy, Krambambula oraz przy solowych projektach Lawona Wolskiego, jednego z najbardziej popularnych białoruskich muzyków.

Belarusian Truestory | Białoruski cover band, wykonujący na żywo największe białoruskie hity muzyczne.