45 lat Solidarności

– Pragniemy odkryć, w jaki sposób wielkie zwycięstwo Solidarności przetrwało w naszej pamięci do dzisiaj, jak jest interpretowane i upamiętniane – mówi dr Grzegorz Piotrowski z Działu Naukowego i Biblioteki ECS. – Chcemy też przyjrzeć się, czy idea solidarności nadal jest żywa w dzisiejszych społeczeństwach, czy są wokół nas ruchy, które odwołują się do dziedzictwa związkowej Solidarności, jej uniwersalnych wartości i idei.
Każde z wystąpień trwa 15 minut.

Lokalizacje
/ Europejskie Centrum Solidarności, pl. Solidarności 1
/ NOMUS – Nowe muzeum sztuki. Oddział Muzeum Narodowego w Gdańsku, ul. Jaracza 14 (w odległości trzech minut pieszo od ECS)

kontakt | g.piotrowski@ecs.gda.pl

PROGRAM KONFERENCJI

28/08/2025 czwartek

8.30–9.30  
Rejestracja uczestników
/ ECS, przed biblioteką (1 piętro)

9.30–10.30
/ ECS, biblioteka (1 piętro)
Otwarcie konferencji
wręczenie Odznaki Solidarności i Praw Człowieka przyznawanej przez ECS | Andrzej Friszke, Ireneusz Krzemiński

10.30–12.00
/ ECS, biblioteka (1 piętro)
prof. Roman Bäcker, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu | Interpretacje Solidarności: od nie-leninowskiego marksizmu do geopolityki
dr hab. Paweł Hut, prof. UW, Uniwersytet Warszawski | Społeczny wymiar 21 postulatów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego z sierpnia 1980
dr Grzegorz Majchrzak, Biuro Badań Historycznych IPN | NSZZ „Solidarność” – samodzielna organizacja czy ruch sterowany?
dr Jacek Kołtan, Europejskie Centrum Solidarności | Skąd wzięło się słowo „solidarność”. Rok 1980 i pojęciowa geneza ruchu związkowego
dr Arkadiusz Kazański, Oddział IPN w Gdańsku | Czy po 45 latach Solidarność ma jeszcze sens? Próba bilansu i spojrzenia w przyszłość

12.15–13.45
/ NOMUS, audytorium
mgr Krzysztof Mączkowski, Uniwersytet WSB Merito w Poznaniu | Ochrona środowiska w programie NSZZ „Solidarność”
dr Grzegorz Wołk, Biuro Badań Historycznych IPN | NSZZ „Solidarność” wobec praw człowieka
dr Elżbieta Ciżewska-Martyńska, Uniwersytet Warszawski | „Większa ojczyzna”: kwestie Europy w myśli dysydenckiej na przykładzie magazynu „Res Publica” (1978–1981 i 1987–1992)
prof. Krzysztof Brzechczyn, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu | Dynamika sporów ideowych w Solidarności (1980–1981). Próba modelu

15.00–16.30
/ NOMUS, audytorium
dr Tomasz Kozłowski, Instytut Studiów Politycznych PAN / Biuro Badań Historycznych IPN | Czy Moskwa potrzebowała czołgów? Kremlowskie narzędzia nacisku na Polskę (1980–1981)
dr hab. Wiesław Bolesław Łach, prof. UWM, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie| Stanowisko Sztabu Generalnego Wojska Polskiego wobec wydarzeń sierpniowych – przygotowania do operacji stanu wojennego w 1981 roku
dr hab. Halina Łach, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie | Obraz NSZZ „Solidarność” w informacjach politycznych i propagandzie Zarządu Politycznego Wojsk Ochrony Pogranicza
dr Mariusz Węgrzyn, Uniwersytet Gdański | Nie tylko Adam Hodysz? Case study kariery płk. Wojciecha Raniewicza i wnioski z ryzykownej hipotezy o genezie Sierpnia 80 dla dziedzictwa „Solidarności”
dr hab. Sebastian Ligarski, Centrum Solidarności „Stocznia” w Szczecinie | Świetlica Wolności: historia – pamięć – przyszłość

29/08/2025 piątek

10.00–11.30
/ NOMUS, audytorium
dr Magdalena Malik, Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu | Zajezdnia przy ul. Grabiszyńskiej we Wrocławiu – historyczne miejsce na mapie miasta
dr Kamil Borecki, Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” | Prozopografia strajku we Wrocławiu w sierpniu 1980 roku
dr hab. Miklós Mitrovits, Instytut Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka | Solidarność w prasie węgierskiej (1980–1981)

11.45–13.15
/ NOMUS, audytorium
dr hab. Marcin Wichmanowski, prof. UMCS, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie | Lubelski lipiec 1980
dr hab. Krystyna Leszczyńska-Wichmanowska, prof. UMCS, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie | Henryka Krzywonos – ikona Solidarności
mgr Marek Drytkiewicz, Archiwum Państwowe we Wrocławiu | Rola historii na łamach „Solidarności Dolnośląskiej” (29 IX 1980 r. – 6 V 1982 r. / 28 I 1985 r.)
dr Jakub Kufel, Europejskie Centrum Solidarności | Działania Służby Bezpieczeństwa wobec społeczności akademickiej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w okresie pierwszej Solidarności

14.00–15.30
/ NOMUS, audytorium
mgr Zuzanna Białas, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu | Głos sprzeciwu: jak jednym tchem zapalił iskrę solidarności
mgr Aleksandra Malich, Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych, Artystycznych i Teologicznych „Academia Artium Humaniorum” przy Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu | Poezja buntu i nadziei – Solidarność w twórczości Kaczmarskiego i Barańczaka
Linda Winsh-Bolard, MA, Konfederace politickych veznu | Role związków studenckich historycznie i dzisiaj
mgr Dawid Lewandowski, Uniwersytet Zielonogórski | Zasada solidarności w kontekście kryzysu migracyjnego na wschodniej granicy Unii Europejskiej

16.00–18.00
/ NOMUS, audytorium
Czy pamięć i historia są częścią politycznego sporu? | debata
Uczestniczki i uczestnicy debaty
Jolanta Gumula, zastępczyni dyrektora ds. muzealnych Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie
Basil Kerski, dyrektor Europejskiego Centrum Solidarności
Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska
prof. Robert Traba, Polska Akademia Nauk
Prowadzenie
dr Jacek Kołtan, ECS

30/08/2025 sobota

10.00–11.30
/ ECS, sala warsztatowa 4 (3 piętro)
dr Przemysław Załuska, Uniwersytet Ignatianum w Krakowie | Solidarność jako trzecia droga – solidaryzm Heinricha Pescha a ruch Solidarności
mgr Wanda Kondracka, Uniwersytet Warszawski | Solidarność międzynarodowa w myśli Bertranda Russella
prof. dr hab. Zofia Chyra-Rolicz, Uniwersytet w Siedlcach | Ku Solidarności – wskazania Edwarda Abramowskiego
dr Małgorzata Gałęziowska, Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie | „Mogliśmy liczyć na siebie”. Solidaryzm w więzieniu progresywnym w Jaworznie (1951–1956)

11.45–13.15
/ ECS, sala warsztatowa 4 (3 piętro)
dr Michał Przeperski, Instytut Historii PAN | Sierpień 1980 jako punkt odniesienia w okresie transformacji
dr Robert Staniszewski, Uniwersytet Warszawski | Solidarność a transformacja gospodarcza w Polsce w początkowym okresie zmian
dr hab. Zbigniew Girzyński, prof. UMK, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu | Rewolucja geopolityczna będąca efektem upadku i rozpadu Związku Sowieckiego jako trwały wkład Solidarności w nowy porządek światowy u schyłku XX wieku
dr Daniel Filip-Afloarei, Institute for the Investigation of the Communist Crimes and the Memory of the Romanian Exile | „Solidarity with Romania: Poles and the Romanian Revolution of December 1989”

14.00–15.30
/ ECS, sala warsztatowa 4 (3 piętro)
dr hab. Paweł Stachowiak, prof. UAM, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu | Sierpień ’80 w polskiej polityce pamięci. Ciągłość i zmiana
lic. Marcin Mindykowski, Uniwersytet Gdański | Jak to się stało, że mamy wreszcie pozytywny mit? Przyczyny sukcesu musicalu „1989”
mgr Grzegorz Zyzik, Uniwersytet Opolski | Gropowieść o Solidarności. Potencjał gier wideo w opowiadaniu o historii ruchu
dr Piotr Abryszeński, Instytut Pamięci Narodowej | Jajogłowi niewiele zwojują? Uczelnie wobec strajków sierpniowych i Solidarności

16.00–18.00
/ ECS, sala warsztatowa 4 (3 piętro)
dr hab. Magdalena Małecka-Łyszczek, prof. UEK, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie | Współczesne konteksty solidarności z perspektywy koncepcji ekonomii społecznej
prof. emeritus dr hab. Jan Maciejewski, Uniwersytet Wrocławski | Czynniki zagrożeń bezpieczeństwa w niepewnych czasach. Socjologiczna percepcja
mgr Wanda Kondracka, doktorantka, Uniwersytet Warszawski | Więcej nas dzieli czy łączy? Zarządzanie poprzez konflikt a solidarność pracownicza
dr Tomasz Herudziński, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie | Samorządność i samorząd terytorialny jako praktyczny wymiar idei Solidarności w Polsce
dr inż. Joanna Nowicka, Akademia Nauk Stosowanych Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu | Solidarność korporacyjna i aktywizm biznesowy. Jak firmy wspierają współczesne ruchy społeczne?

18.30–20.30
/ ECS, biblioteka (1 piętro)
Czy Solidarność zachowała dawną symboliczną moc? | debata
Uczestniczki i uczestnicy debaty
prof. Michael Bernhard, University of Florida
prof. Jan Kubik, Rutgers University
prof. Ireneusz Krzemiński
prof. Shana Penn, Graduate Theological Union, Berkeley
Prowadzenie
dr Grzegorz Piotrowski, ECS

31/08/2025 niedziela

10.00–11.30
/ ECS, sala warsztatowa 4 (3 piętro)
mgr Piotr Długołęcki, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych | „Nigdy dotąd Polska nie była przedmiotem tak ogromnego zainteresowania […] jak obecnie” – zagraniczne reakcje na utworzenie NSZZ „Solidarność”
dr hab. Piotr Swacha, prof. uczelni, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie | Strajki sierpniowe w audycjach Radia Wolna Europa
dr hab. Piotr Zariczny, prof. PANS, Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku | Niemieckie echa powstania NSZZ „Solidarność”
dr Burkhard Olschowsky, Federalny Instytut Historii i Kultury Europy Wschodniej Oldenburg | Solidarność z perspektywy robotników i intelektualistów NRD

11.45
Uroczystość otwarcia historycznej stoczniowej Bramy nr 2
/ plac Solidarności

14.00–15.30
/ ECS, sala warsztatowa 4 (3 piętro)
dr hab. Radosław Domke, Uniwersytet Zielonogórski | Motyw Solidarności i Sierpnia ’80 w fabularnym kinie PRL
mgr Arkadiusz Bilecki, Europejskie Centrum Solidarności / Uniwersytet Gdański | Cytat, hołd czy piractwo? Strategie zagranicznych twórców filmowo-telewizyjnych wobec „Robotników ’80”
dr Emil Sowiński, Uniwersytet Łódzki | I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność” oczami filmowców
dr hab. Joanna Szczutkowska, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy | Film jako forma solidarności z represjonowaną ludnością w Polsce pod rządami komunistów na przykładzie „Let Poland Be Poland” (reż. M. Pasetta, USA, 1982)

14.00–15.30
/ ECS, sala warsztatowa 5 (3 piętro)
dr Wojciech Mincewicz, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie | Solidarność 2.0? Praktyki oporu społecznego w dobie społeczeństwa sieciowego
mgr Bartosz Rief, Uniwersytet Warszawski / Europejskie Centrum Solidarności | Wpływ doświadczeń i pamięci o Solidarności na zmiany społeczne i procesy gentryfikacyjne na terenach osiedli i w sąsiedztwie Stoczni Gdańskiej
dr Piotr Kowzan, Uniwersytet Gdański | Dead-end solidarities: zerwane łańcuchy ekwiwalencji a pedagogika długu egzystencjalnego
dr Magdalena Muszel, Uniwersytet Gdański / Fundacja Zatoka | Solidarność transnarodowa migrantów: trzy wymiary oporu i współdziałania

15.30–16.00
Zakończenie konferencji