Katalog

Polski rok 1988

Rok 1988 był to dziwny rok. Wzorem sienkiewiczowskiego roku 1647, moglibyśmy powiedzieć z dzisiejszej perspektywy, że „rozmaite znaki na niebie i ziemi zwiastowały jakoweś klęski i nadzwyczajne zdarzenia”. Ale to wszystko znakomicie widać post factum, niekoniecznie zaś było to oczywiste dla współczesnych. […]
Autorów niniejszego tomu łączy przekonanie, że to, co działo się „za pięć dwunasta” czy też „w przededniu wielkiej zmiany”, miało bardzo poważny wpływ na to, co działo się później. Stan, w jakim w 1988 r. znajdowali się Polska i Polacy, był punktem dojścia blisko półwiekowych rządów komunistów, a także punktem startu niepodległej Rzeczypospolitej. Jako taki, polski rok 1988 jest ze wszech miar godny uwagi.

ze wstępu Michała Przeperskiego i Przemysława Ruchlewskiego

ISBN: 978-83-66532-23-6

Zanim runęły mury. Zbiór wywiadów z czołowymi opozycjonistami okresu PRL-u

Wałęsa, Borusewicz, Lis, Labuda, Szczęsna i inni. Poświęcili swoje życie, „żeby Polska była Polską”. Osoby, które traciły pracę, zdrowie, wolność, ale cel był jasny – odzyskać pełną suwerenność państwa, posiadać lepszą sytuację bytową oraz mieć wpływ na władzę. Beata Gołembiowska przeprowadziła wywiady z kilkunastoma opozycjonistami. Bohaterowie w wyczerpujący sposób opisują swoje losy oraz dzielą się emocjami, jakie towarzyszyły im w ciężkich momentach. Dzięki relacjom osób, które tworzyły historię, możemy przenieść się w czasie do lat 70. i 80. XX wieku na tereny Stoczni Gdańskiej, do miejsc internowania, na rozmowy przy Okrągłym Stole oraz w inne ikoniczne miejsca. Autorka wywiadów doskonale pozwala zobaczyć wytrwałość dysydentów, którzy mimo wielu problemów przez cały czas byli aktywnymi opozycjonistami.

ISBN: 978-83-66532-29-8

Kuchnia (w) PRL

Władze robiły wszystko, by obywatele PRL przestali celebrować posiłki. Jedzenie miało jedynie zaspokoić potrzebę głodu i poprzez dostarczenie jak największej liczby kalorii – dać robotnikom siłę do pracy ku chwale nowej, ludowej ojczyzny. Na półkach sklepowych często brakowało owoców i warzyw innych niż ziemniaki. Żelazna kurtyna skutecznie odgrodziła nas od inspiracji kulinarnych z Zachodu, mogliśmy jedynie coś podpatrzeć u innych demoludów, które miały dostęp do podobnego zestawu składników. Zawrotną karierę w PRL zrobiło słowo „kombinować”: z powodu niedostatków na rynku spożywczym przygotowujący posiłki mieli ciężki orzech (nomen omen) do zgryzienia, chcąc zapewnić posiłek swojej rodzinie. Zatem kombinowano w kuchni na wiele sposobów: hitem tamtych lat jest marcepan z fasoli, schabowy z mortadeli, nie mającej nic wspólnego oczywiście z włoskim oryginałem, czy parówki z nutrii. Te i inne smaczki z historii kulinarnej Polski Ludowej znajdą Państwo w książce „Kuchnia (w) PRL”.

ISBN: 978-83-66532-20-5

Stan wojenny i stany nadzwyczajne

„Stan wojenny i stany nadzwyczajne” to publikacja interdyscyplinarna. Zgromadzone artykuły obejmują bowiem zarówno kwestie związane bezpośrednio z wprowadzeniem stanu wojennego w Polsce, opisują towarzyszące temu okoliczności, a także zawiłości formalnoprawne związane z kwestią porządku prawnego obowiązującego w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, jak również dotyczą stanów nadzwyczajnych w innych państwach. Dopełnieniem rozważań historycznych jest część poświęcona sytuacjom występującym współcześnie, które domagają się wprowadzenia stanu nadzwyczajnego. Zróżnicowana perspektywa badawcza specjalistów z zakresu prawa i administracji, historii, politologii, bezpieczeństwa czy też socjologii, pozwala dostrzec złożoność aspektów regulujących obowiązywanie poszczególnych stanów nadzwyczajnych oraz warunki ich trwania w określonych okolicznościach.

ISBN: 978-83-66532-21-2

Marian Jurczyk (1935–2014). Biografia polityczna szczecińskiej legendy „Solidarności”

Pierwsza naukowa biografia legendarnego lidera NSZZ „Solidarność” ze Szczecina. Autor opisuje drogę życiową Mariana Jurczyka od dzieciństwa, aż po wycofanie się z życia publicznego w 2006 roku. Koncentruje uwagę na opozycyjnej, związkowej i politycznej aktywności bohatera, nie uciekając od tematów trudnych i kontrowersyjnych. Czy Jurczyk był tajnym współpracownikiem komunistycznej Służby Bezpieczeństwa? Dlaczego w 1981 roku stanął do walki o fotel przewodniczącego związku jako kontrkandydat Lecha Wałęsy? I co sprawiło, że zyskał poparcie aż jednej czwartej delegatów na I krajowy zjazd Solidarności? Czy był antysemitą i chciał stawiać szubienice dla komunistów? Jak znalazł się w gronie jedenastu „szczególnie niebezpiecznych” opozycjonistów, którym władze PRL planowały wytoczyć proces o próbę obalenia przemocą ustroju socjalistycznego? Jak odnalazł się w nowej, demokratycznej rzeczywistości III RP? Jak zarządzał miastem i czy sprawdził się jako prezydent Szczecina?

Odpowiedzi na te pytania czytelnik znajdzie na kartach książki.

ISBN: 978-83-66532-25-0

STOCZNIA CZŁOWIEK. PRZEMYSŁ. MIASTO

O ludziach pracujących w stoczni, wartościach przez nich wyznawanych, stoczniowej codzienności i świąteczności, osiągnięciach przemysłu stoczniowego, jak i roli tego miejsca w wielkiej polityce – na 250 stronach przeczytasz w katalogu wystawy Stocznia. Publikacja jest uzupełnieniem i rozwinięciem ekspozycji, ale może pełnić również rolę samodzielnego wydawnictwa.
W szesnastu tekstach – napisanych z pasją i wielkim znawstwem – ukazano różne aspekty działalności stoczni i konteksty wpisujące ją w lokalne i globalne historie. Autorami są współtwórcy ekspozycji, znawcy tematu, ale i badacze zajmujący się tematem Stoczni Gdańskiej, stoczniowy socjolog – szef Biura ds. Osobowych i Analiz Społecznych Stoczni Gdańskiej oraz nowi użytkownicy terenów postoczniowych. Wielkim walorem publikacji jest jej wspaniała oprawa ikonograficzna, na którą składają się zdjęcia, grafiki, plakaty, mapy… rozpięte w różnorodnej stylistyce na ponad 150-letniej ramie opowieści.
Katalog z uwagi na piękną szatę graficzną będzie doskonałym prezentem dla każdego, kto pasjonuje się historią lub chce dowiedzieć się więcej o stoczniowych dziejach Gdańska.

miejsca sprzedaży | kasy ECS
cena | 60 zł

ISBN: 978-83-66532-11-3

Wystawa stała Europejskiego Centrum Solidarności

Przygotowanie tej ekspozycji trwało niemal sześć lat. Tym samym wypełniliśmy zapis z naszego statutu – spisanego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Prezydenta Miasta Gdańska, Marszałka Województwa Pomorskiego, Fundację Centrum Solidarności i NSZZ „Solidarność”, którzy utworzyli ECS jako instytucję kultury. Statut głosi, że do celów Europejskiego Centrum Solidarności należy: „upamiętnianie, zachowywanie i upowszechnianie dziedzictwa i przesłania idei Solidarności oraz antykomunistycznej opozycji demokratycznej w Polsce i w innych krajach”. Głównym zadaniem ECS miało być zaś „prowadzenie stałej ekspozycji poświęconej Solidarności”. (…)
Prezentując Państwu naszą wystawę, jesteśmy dumni z tego, że dzisiejsza polska demokracja jest wynikiem bezkrwawej, pokojowej rewolucji Solidarności, a Okrągły Stół na świecie postrzegany jest jako patent Polaków na rozwiązywanie konfliktów. Solidarność, skupiona na tym, co ludzi łączy, a nie na tym, co ich dzieli, była inspiracją dla Europejczyków, którzy marzyli o wolności. (…) To dziedzictwo polskiej kultury dialogu, prezentowane na wystawie stałej ECS, daje nadzieję, że nienawiść można pokonać i znaleźć w sobie szacunek i empatię dla obcego.

ze wstępu Basila Kerskiego i Konrada Knocha

→ pobierz fragment

ISBN: 978-83-62853-96-0

Wolność i Solidarność

Czasopismo „Wolność i Solidarność. Studia z dziejów opozycji wobec komunizmu i dyktatury” jest pismem interdyscyplinarnym z zakresu nauk społecznych i humanistycznych. Ukazuje się od 2010 r. łącząc klasyczne eseje naukowe z analizą źródeł, recenzjami, relacjami działaczy opozycji demokratycznej. Czasopismo jest redagowane według najwyższych standardów naukowych i wydawane przez Wydawnictwo Europejskiego Centrum Solidarności znajdujące się na liście wydawnictw punktowanych MNiSW. „Wolność i Solidarność” publikuje artykuły dotyczące historii „Solidarności” i opozycji demokratycznej w okresie PRL, ruchów społecznych w bloku wschodnim, różnych typów demokratyzacji, a także dróg prowadzących od komunizmu i dyktatur autorytarnych do demokracji. Nie wyznaczamy sztywnej granicy chronologicznej zainteresowań badawczych. Nie stanowi jej rok 1989 – punkt przełomowy w historii upadku europejskiego komunizmu – bowiem systemy totalitarne i autorytarne nie przestały istnieć w innych częściach świata po europejskiej Jesieni Ludów. Do dziejów odzyskiwania wolności należą także współczesne formy opozycji wobec dyktatury, a idea solidarności jest nadal żywa wśród ruchów społecznych walczących o wolność i demokrację.

ISSN: 2082-6826, eISSN: 2543-4942

Stocznia Gdańska

Na czym polega wyjątkowe znaczenie Stoczni Gdańskiej? Tu narodził się największy na świecie pokojowy ruchu społeczny – Solidarność. Dzięki niemu stocznia stała się symbolem wolnościowych aspiracji Polaków, ale i obywateli wszystkich innych krajów dawnego bloku wschodniego. […]
W przestrzeni stoczni zarysowuje się także znaczenie Gdańska – miasta o niezwykle złożonej historii, miejsca rozpoczęcia II wojny światowej, a dzięki Solidarności także symbolicznego jej zakończenia. Uniwersalne przesłanie zapisane w historii i przestrzeni stoczni polega na ukazaniu polskiej pokojowej rewolucji Solidarności w kontekście krwawych światowych konfliktów, w których przygotowaniu uczestniczył lokalny, niemiecki przemysł okrętowy.
Społeczny i polityczny wymiar dziejów stoczni prezentuje także dwoistość, która w XIX i XX wieku obecna była w życiu państw i społeczeństw. Z jednej strony tworzyły ją działania władz wykorzystujących przemysł jako narzędzie osiągania politycznej, gospodarczej i militarnej dominacji, często kosztem społeczeństwa, z drugiej – oddolne działania społeczne, przejawy obywatelskiego nieposłuszeństwa w postaci robotniczych protestów i strajków oraz rozwój i działalność ruchu związkowego.

ze wstępu Andrzeja Trzeciaka

→ pobierz fragment

ISBN: 978-83-62853-83-0

Bunt

Wielowątkowa pasjonująca opowieść o buncie, który zmienił Polskę. Zaczyna się w chwili, gdy po krwawym stłumieniu strajku w grudniu 1970 roku władze obiecały lepsze życie. Wzrosła dostępność dóbr, świat wydawał się bliższy.

A jednak nadszedł bunt.

Nieznane wcześniej dokumenty i relacje świadków składają się na tę niezwykłą opowieść. W Buncie indywidualne historie łączą się z głęboką analizą panoramy społecznej Trójmiasta lat 70., roli opozycji i działań władzy. To książka, jakiej dotąd nie było..

wyróżnienia
Nagroda im. Jana Długosza na Międzynarodowych Targach Książki w Krakowie (2016)

ISBN: 978-83-62853-56-4

Krótka historia Solidarności 1980–1989

31 sierpnia 1980 roku, gdy polscy robotnicy i wspomagający ich intelektualiści wywalczyli prawo do niezależnych związków zawodowych, zaczął się zmierz systemu komunistycznego. Uczestnicy ruchu Solidarność odrzucili ideologię i dyktaturę partii, próbując realizować polskiej aspiracje do wolności w podzielnej Europie. Stan wojenny przerwał te próby, ale ich nie przekreślił. Ruch przetrwał siedem lat prześladowań i konspiracji. „Społeczeństwo podziemne” nie pozwoliło władzom PRL na przywrócenie porządku dyktatury. Poza ich zasięgiem pozostawały konspiracyjne struktury związku, setki pism i książek wydawanych poza cenzurą oraz elita intelektualna kraju, która przeszła do opozycji. W 1989 roku komuniści musieli się zgodzić na powrót Solidarności i otwarcie drogi do demokracji. O tym, jak 25 lat temu doszło do odzyskania wolności, o genezie i fascynujących dziejach ruchu, który pokojowo zmienił Polskę i świat, opowiada książka Jana Skórzyńskiego.

ISBN: 978-83-62853-46-5

Zadra

Zadra to historia robotnika, który odegrał główną rolę w odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Ukazuje go od lat szkolnych aż do roku 1989 – jako przywódcę narodowej walki o wolność, skutecznego polityka, ale i pełnego osobistych dylematów człowieka. W porównaniu z innymi biografiami Lecha Wałęsy książka Jana Skórzyńskiego charakteryzuje się wyważeniem sądów i przedstawia pełen obraz lidera Solidarności.

Rzetelna, zwięzła biografia Lecha Wałęsy napisana przez kompetentnego badacza epoki Solidarności i początków III Rzeczpospolitej, między innymi autora wysoko ocenianej Rewolucji Okrągłego Stołu (Znak 2009). Z przekonaniem polecam biografię Wałęsy pióra Jana Skórzyńskiego.
Aleksander Hall

ISBN: 978-83-62853-46-5

Europejskie Centrum Solidarności. Portret pierwszego dziesięciolecia

Bez ECS trudno sobie dziś wyobrazić Gdańsk. Centrum, położone na historycznym terenie Stoczni Gdańskiej, jest dziś gdańską agorą, niekomercyjnym miejscem spotkań ludzi, którzy chcą czuć swoją obywatelską tożsamość. Młodzież i świadkowie historycznych wydarzeń, mieszkańcy Trójmiasta, Pomorza oraz turyści z Polski i zagranicy czują się tu dobrze – ze względu na architekturę, wyjątkowe oddziaływanie przestrzeni, ale i naszą filozofię otwartości, równości i tolerancji.

ISBN: 978-83-62853-80-9

Nić. Sploty wolności.

Co łączy żałobną suknię na krynolinie po powstańcu styczniowym i sukienkę ślubną uszytą 120 lat później z tkaniny sitodrukowej, żeby przemycić ją z Berlina dla podziemnej drukarni? Łączy je wspólnota. Łączy nić, z której utkana jest niełatwa wielka polska historia, zapisana w małych losach pojedynczych ludzi i rodzin. Taka też jest ekspozycja przygotowana przez Europejskie Centrum Solidarności z okazji 100 rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości.
W spójną opowieść układają się różaniec zesłańca syberyjskiego po powstaniu styczniowym i różaniec wykonany z chleba przez więźnia stanu wojennego, chusteczka z grypsem wyszytym w więzieniu gestapo w Gdańsku i opaska z powstania warszawskiego, buty uplecione ze słomy w obozie koncentracyjnym Stutthof i buty z sowieckich opon zszyte sznurkiem, by przetrwać zsyłkę, kurtka szeregowca piechoty Legionów Polskich i kufajka stoczniowca rannego w Grudniu ’70.

Korzenie Solidarności.

Jest to zapis spotkania, konferencji, uroczystości i in. wydarzeń, jakie miały miejscu w Gdańsku 2009 z okazji trzydziestej rocznicy utworzenia Ruchu Młodej Polski, jednej z organizacji opozycji demokratycznej, która wniosła swój wkład w dzieło budowy niepodległej i demokratycznej Rzeczypospolitej. Książka zawiera 96 fotografii.

ISBN: 978-83-930472-0-8

Solidarność pokoleń

Referaty na konferencji wygłosili: Michał Boni, Jerzy Hausner , Janusz Lewandowski oraz Edmund Wnuk-Lipiński. Komentarze: Bogdan Olszewski, Małgorzata Rusewicz. Moderator Janusz Erenc.
Uczestnicy konferencji dyskutowali nad zaproponowaną przez Michała Boniego koncepcją polityki solidarności pokoleń zakładającej kooperację między czterema grupami społecznymi: najmłodszą generacją Polaków, rozpoczynającą właśnie edukację, pokoleniem 20–30-latków, czyli grupą właśnie zakładającą rodziny i zaczynającą karierę zawodową, generacją 50-ciolatków – zmagającą się z utrzymaniem na rynku pracy oraz pokoleniem najstarszych Polaków – mających już za sobą aktywność zawodową, zmagających się z problemem dostępu do usług opiekuńczych.

ISBN: 978-83-927651-1-0

Zbiory fotograficzne i filmowe w Internecie

Zapis spotkania dedykowanego zbiorom fotograficznym i filmowym ze względu na ich powszechną obecność w zasobach zarówno bibliotek, jak też archiwów i muzeów oraz z powodu znaczącego miejsca, jakie zajmują w gromadzonych kolekcjach ECS. W zamierzeniu organizatora konferencja to pierwszy krok do forum wymiany idei i doświadczeń w szeroko pojętym obszarze na styku kultury, prawa i technologii wśród wszystkich zainteresowanych, a w szczególności praktyków, przedstawicieli instytucji kulturalnych zajmujących się gromadzeniem i udostępnianiem obiektów audiowizualnych oraz kwestiami cyfryzacji zbiorów i ich prezentacji w Internecie.

ISBN: 978-83-93047-23-9

Solidarność i upadek komunizmu

W konferencji (3–4.06, Warszawa-Gdańsk) uczestniczyli dawni opozycjoniści oraz przedstawiciele świata kultury, nauki, polityki z Niemiec, Rosji, Francji, Czech, Litwy, Bułgarii, Węgier, Rumunii i Ukrainy, którzy podzielili się refleksjami na temat wydarzeń roku 1989 w swoich krajach. Wśród zaproszonych gości znaleźli się m.in.: Bronisław Komorowski, Siergiej Kowalow, Vytautas Landsbergis, Jadwiga Staniszkis, Bogdan Borusewicz, Lech Wałęsa, Czech Vaclav Havel, Żelju Żelew, Donald Tusk.

Czas przełomu

Książka jest efektem konferencji poruszającej rozmaite zagadnienia związane z działalnością Solidarności w latach 1980–1981, takie jak geneza Solidarności, strajki z sierpnia 1980 roku, organizacja niezależnego związku, sprawy programowe, napięcia społeczne w latach 1980–1981, działalność SB wobec związkowców, aspekty socjologiczne ówczesnych wydarzeń i ich oddźwięk na świecie, a tak że odzwierciedlenie przełomu solidarnościowego w kinie i działaniach artystycznych.

ISBN: 978-83-930472-8-4

Europejskie Centrum Solidarności

Powodem do wdzięczności i jednocześnie zobowiązaniem jest dla nas każdy dar. I wszystkie owocują, bo archiwum ECS na co dzień pozostaje otwarte dla pracujących naukowo nauczycieli akademickich i studentów, dla dzieci i młodzieży przybywających do ECS na warsztaty edukacyjne, dla dziennikarzy, filmowców, wydawców oraz kuratorów i muzealników, którzy poszukują eksponatów związanych z historią Polski.
Nasze zbiory są nie tylko ważnym źródłem wiedzy, są także zasobem, na podstawie którego nasz zespół stworzył wystawę stałą ECS, największą ekspozycję na temat rewolucji Solidarności. Korzystając ze zbiorów ECS, pracownicy naszego zespołu archiwalnego organizują także wiele wystaw czasowych w siedzibie naszej instytucji przy pl. Solidarności 1 w Gdańsku oraz w innych miejscach Polski i Europy.

„Basil Kerski, dyrektor ECS, ze wstępu”

ISBN: 978-83-62853-81-6

O Polskę wolną! O Polskę solidarną!

Rozmaite aspekty działalności Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” w latach 1980–1989 – poruszają artykuły zebrane w tym tomie. Pióra użyczyli znawcy tematu, a teksty nigdy wcześniej nie były publikowane.

Nieprzypadkowo publikacja nosi tytuł „O Polskę wolną, o Polskę solidarną”. Solidarność miała być w założeniu związkiem zawodowym. Szybko stało się jednak oczywiste, że musi ona wyjść bardzo daleko poza tę rolę i stać się ruchem społecznym, spełniającym te funkcje, których totalitarne państwo komunistyczne wypełniać nie chciało lub nie mogło.

Mamy nadzieję, że będzie to dla Państwa fascynująca lektura, stanie się zaczynem do osobistych przemyśleń i refleksji, debat czy dalszych badań naukowych. Bardzo chcielibyśmy, aby ta książka trafiła do rąk ludzi młodych, dla których opisywane czasy są odległą przeszłością. Poznanie przeszłości jest bowiem kluczem do zrozumienia polskiej rzeczywistości.

ISBN: 978-83-933786-0-9

Strajki, manifestacje i starcia uliczne w PRL i bloku wschodnim

Podobnie jak w Polsce, także w innych krajach bloku wschodniego uzależnionych od Związku Radzieckiego wszelkie przejawy oporu były brutalnie tłumione przez służby podległe partiom komunistycznym albo przy pomocy „bratnich” wojsk sowieckich. Władza chciała kontrolować wszystkie dziedziny życia społecznego – naukę, kulturę, edukację, gospodarkę, a zwłaszcza niezależną działalność polityczną. Protesty przybierały różną formę: przygotowywano apele, ogłaszano manifesty, strajkowano w zakładach pracy, wychodzono także na ulice miast.
Jak dotąd ukazało się niewiele syntetycznych publikacji analizujących zjawisko protestów w okresie komunizmu. Brakuje natomiast ujęć tematycznych czy przekrojowych. Niniejsza publikacja próbuje wypełnić tę lukę i ukazać zjawisko oporu społecznego z wielu perspektyw, m.in. historycznej, politologicznej czy socjologicznej.

→ zobacz spis treści

ISBN: 978-83-66532-09-0

Czerwiec 1976 na Pomorzu

Na temat protestów rozgrywających się poza Radomiem, Ursusem i Płockiem możemy znaleźć zdawkowe informacje, a przecież Czerwiec 1976 roku to nie tylko te trzy miasta. Książka jest owocem projektu naukowego dotyczącego wydarzeń związanych z falą strajków na Wybrzeżu w 1976 roku. Artykuły w niej zamieszczone poruszają kwestie strajków w Gdańsku, Elblągu czy Grudziądzu, szczegółowo opisują historię protestu w Stoczni Gdańskiej im. Lenina, ukazują perspektywę akademicką wobec tych zdarzeń, prezentują reakcje prasy gdańskiej, obrazują trwały skutek czerwcowych protestów, czyli powstanie zorganizowanej opozycji demokratycznej, oraz podają pod dyskusję kwestię pamięci tego wydarzenia na Pomorzu.

ISBN: 978-83-62853-74-8

Historia Stoczni Gdańskiej

Przedstawiamy obszerny zbiór tekstów poświęconych dziejom miejsca, w którym narodziła się Solidarność. Książka prezentuje polityczne, społeczne, gospodarcze, kulturowe i architektoniczne losy Stoczni Gdańskiej. Czytelnik znajdzie tu informacje o wykorzystaniu zakładu przez Kriegsmarine, o działających na jego terenie klubach sportowych. Pozna codzienność pracujących kobiet oraz kulisy walki politycznej, która rozgrywała się po roku 1945. Publikacja omawia też współczesne znaczenie terenów postoczniowych i kreśli perspektywy na przyszłość.

ISBN: 978-83-62853-84-7

Papieskie pielgrzymki w PRL

16 października 1978 roku na placu św. Piotra zabrzmiały słowa: Habemus papam! Papieżem został Polak – kardynał Karol Wojtyła. Pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do ojczyzny w 1979 roku miała szczególne znaczenie. Przyczyniła się do odzyskania tożsamości, odbudowania poczucia narodowej wspólnoty, umocnienia wiary, niosła nadzieję całemu społeczeństwu. Słowa papieża wypowiedziane podczas tej wizyty: „Niech zstąpi duch Twój i odnowi oblicze ziemi, tej ziemi” umocniły zarówno ludzi wierzących, jak i tych, dla których Kościół stanowił ostoję w walce z komunizmem, w przekonaniu, że tylko wspólne, solidarne działania mogą poszerzyć granice wolności.

ISBN: 978-83-62853-91-5

„Nieliczni ekstremiści”.

Książka ukazuje propagandowy obraz podziemnej Solidarności tworzony przez władze. Autor ukazuje, w jaki sposób próbowano zdyskredytować „wroga” za pomocą kłamliwej i napastliwej kampanii propagandowej z wykorzystaniem wszelkich dostępnych środków – radia, telewizji i prasy.

ISBN: 978-83-930472-7-7

Opozycja demokratyczna w PRL w latach 1976–1981

Zbiór studiów poświęconych różnorodnym działaniom wymierzonym w system polityczny PRL w drugiej połowie lat siedemdziesiątych i początkowym okresie istnienia Solidarności. Autorzy omówili aktywność głównych organizacji opozycyjnych oraz politykę władz partyjnych i policyjnych PRL wobec środowisk niezależnych, a także międzynarodowe uwarunkowania antykomunistycznej opozycji.

ISBN: 978-83-62853-06-9

Obywatelskość demokratyczna jako idea normatywna w koncepcjach polityczno-programowych polskiej opozycji w latach 1980–1989

Autorka komentuje główne idee charakteryzujące pojęcie obywatelskości z perspektywy politologii. Znajduje odpowiedzi na pytania o treść i ewolucję obywatelskich postulatów oraz oczekiwań wobec komunistycznych władz, a także o zakres, cele i formy aktywności obywatelskiej polskiej opozycji z lat 1980–1989, zmierzającej do realizacji programu obywatelskiego.

ISBN: 978-83-93047-29-1

Niezależny ruch młodzieżowy w Gdańsku w latach 1981–1989

Autor opisuje funkcjonowanie gdańskich młodzieżowych grup opozycyjnych oraz ich ogromne znaczenie dla ruchu politycznego, który narodził się w tym mieście w sierpniu 1980 roku. Grupy te wzbogacały charakter ruchu solidarnościowego oraz były szkołą obywatelskiej i politycznej aktywności dla pokolenia, które w warunkach pełnej suwerenności demokracji włączyło się do współrządzenia, organizując ważne dziedziny życia politycznego kraju.

ISBN: 978-83-62853-05-2

„Solidarność” nad Sekwaną

Książka opisuje funkcjonowanie Komitetu Koordynacyjnego NSZZ „Solidarność” w Paryżu, którego zadaniem było informowanie światowej opinii publicznej o nierównej walce polskiego społeczeństwa z reżimem generała Wojciecha Jaruzelskiego. Autorka omawia również działalność innych ośrodków zagranicznych Solidarności, dzięki czemu jej diagnozy odnoszą się do całego zjawiska emigracji lat osiemdziesiątych.
Autorka książki – Magdalena Heruday-Kiełczewska – w 2013 roku była laureatką konkursu ECS na pracę naukową.

ISBN: 978-83-62853-60-1

Solidarność, demokracja, Europa

Ruch Solidarności, jak i nowe formy współbycia, kryzys demokracji i kapitalizmu oraz próby jego przekroczenia, wreszcie przyszłość Polski i Europy to motywy przeplatające się̨ w niniejszej pracy. W swych esejach mierzą się z nimi wyjątkowe postaci współczesnej humanistyki: Zygmunt Bauman (1925–2017), Edwin Bendyk, Krzysztof Czyżewski, Dominika Kozłowska, Sławomir Magala, Reinhard Marx, Cezary Obracht-Prondzyński, Shalini Randeria, Michael Sandel, Gesine Schwan, Timothy Snyder, Guy Sorman i Michel Wieviorka. Na niniejszy tom składają się wykłady cyklu Etyka solidarności i eseje, które zostały napisane dla Europejskiego Centrum Solidarności w latach 2011–2019. Stały się one dla ECS inspiracją, wyznaczając tematy poruszane w codziennej pracy oraz pomocne w odkrywaniu kierunków, w jakich instytucja powinna się rozwijać, by sprostać wyzwaniom współczesności.

ISBN: 978-83-62853-14-4

Przyspieszenie, wyobcowanie, rezonans

Czym jest dobre życie? I co wzbrania nas przed tym, by je prowadzić? Dlaczego ludzie czują, jakby coraz szybciej kręcili się w kołowrotku dla chomików, w którym świat przybiera postać jeszcze bardziej wydłużającej się „listy zadań”, a poradzenie sobie z nią możliwe jest jedynie w trybie agresji? Oto pytanie, które motywowało mnie podczas pisania niniejszej książki. Gdy podejmuje się problem braku czasu, gdy myśli się o pragnieniu czasowego dobrostanu, pytania te stają się nieuniknione, wszak to, jak chcemy żyć, jest w końcu innym wyrazem pytania o to, jak powinniśmy spędzać nasz czas.

Wzrost gospodarczy, innowacje technologiczne i przyspieszenie społeczne postrzegane były zasadniczo jako elementy, środki lub wstępne warunki do zwiększenia szans na podmiotową autonomię. Wielu ludzi pozwala sobie na bezprecedensową ilość zarówno dóbr, jak i życiowych opcji. To, jakim rodzajem życia chce się żyć, leży teraz we własnych rękach – tak oto brzmi obietnica nowoczesności. Ale właśnie takie oczekiwanie postępu upada, przynajmniej we wcześnie uprzemysłowionych państwach zachodnich.

Dlatego też współczesne pragnienie autonomii wymaga pilnej korekty lub uzupełnienia poprzez ponowne odkrycie „pragnienia rezonansu”. Jeśli życie udaje się tam, gdzie ludzie mają „doświadczenia rezonansowe” – w pracy, w społeczności politycznej, w rodzinie, w przyrodzie, w sztuce itp., to autonomia nie przestaje być ważna. Jednakże „ślepe” mnożenie możliwości nie będzie per se i w każdym przypadku polepszeniem jakości życia. W doświadczeniach rezonansowych podmioty zostają dotknięte (poruszone) przez to, co inne, co ich dotyczy i co do nich przemawia, a jednocześnie odpowiadają na to (emocjonalnie i cieleśnie), doświadczając przy tym siebie samych jako samoskutecznych.

Hartmut Rosa, Posłowie do polskiego wydania

wyróżnienia
Nagroda tłumaczeniowa Polskiego Towarzystwa Socjologicznego (2021)

ISBN: 978-83-66532-03-8

Solidarity and the Crisis of Trust

The present volume is an aftermath of an international convention of philosophers and specialists in social theory, who sought answers to the question of how the idea of solidarity, as it is explored today, might point towards new hopes. Authors of the essays are Shlomo Avineri, John Gray, Ivan Krastev, Scott Lash, Pierre Manent, Peter Sloterdijk, Jadwiga Staniszkis, Gianni Vattimo, Marcin Krol and Jacek Koltan. By organising the meeting and by publishing this collection of essays we want to support the claim that without a broad discussion about the future there is no understanding of the present crisis of culture. To gain a profound insight into new forms of solidarity and trust, we would like to confront the current situation with a variety of historical and global contexts. The conference, organized in 2010 by the European Solidarity Centre and the Erasmus of Rotterdam Department of the University of Warsaw, followed the 30th anniversary of Solidarność trade union movement.

ISBN: 978-83-62853-69-4

Walka klas w bezklasowej Polsce

Autor interpretuje źródła antykomunistycznego zrywu społeczeństwa z lat osiemdziesiątych jako przejaw walki klasowej. W umiejętny sposób opisuje proces budzenia się świadomości klasowej wśród robotników zaangażowanych w masowy protest przeciwko klasie panującej, która podporządkowała sobie struktury państwowe i ekonomiczne, przykładając się tym samym do wzrostu społecznych nierówności i podziałów.

ISBN: 978-83-62853-04-5

Imperium kontratakuje

Napaść Rosji Putina na Ukrainę 24 lutego 2022 roku pokazała, że obywatelskie rewolucje lat 1989–1991 jeszcze nie osiągnęły swojego ostatecznego celu: budowy pokojowego europejskiego ładu, opartego na współpracy demokratycznych, niepodległych narodów w całej Europie Środkowej i Wschodniej. Prezydent Putin, atakując Ukrainę oraz wspierając krwawe stłumienie białoruskiej rewolucji, brutalnie przeciwstawia się ruchom demokratycznym w celu rozszerzenia władzy autorytarnego, rosyjskiego imperializmu.
Tegoroczna publikacja podsumowująca Forum „Europa z widokiem na przyszłość” jest dedykowana wszystkim, którzy walczą w obronie naszych wspólnych europejskich wartości. Tym, którzy w Ukrainie bronią wolności, suwerenności i podstawowego prawa wszystkich społeczeństw do decydowania o sobie. Tym, którzy giną w okrutnej wojnie wywołanej przez Rosję Władimira Putina, którzy ucierpieli w wyniku prześladowań politycznych w Białorusi.

ze wstępu Magdaleny Charkin-Jaszcza, Kacpra Dziekana, Basila Kerskiego i Szymona Tasiemskiego

pobierz e-book

THE EMPIRE STRICKES BACK – VII International European Forum EUROPE WITH A VIEW TO THE FUTURE

The invasion of Ukraine by Putin’s Russia on 24 February 2022 showed that the civic revolutions of 1989–1991 had not yet achieved their ultimate goal – the establishment of a peaceful European order based on the cooperation of democratic, independent nations of Central and Eastern Europe. By attacking Ukraine and showing support for the bloody suppression of the Belarusian revolution, President Putin is violently opposing democratic movements in order to expand the influence of the authoritarian Russian imperialism.
This year’s publication summarising the Forum EUROPE WITH A VIEW TO THE FUTURE is dedicated to all those who are fighting to defend our common European values, to those who are fighting in Ukraine defending freedom, sovereignty and the fundamental right of self-determination vested in all nations, and to those who are dying in the cruel war waged by Putin’s Russia and those who are facing political persecution in Belarus.

From the introduction by: Magdalena Charkin-Jaszcza, Kacper Dziekan, Basil Kreski and Szymon Tasiemski

Download a pdf version in English 

ISBN: 978-83-66532-13-7

1989–2019. Narodziny nowej Europy

4 czerwca 2019 roku obchodziliśmy 30 rocznicę dwóch kluczowych dla historii świata wydarzeń. Wspomnienie krwawego stłumienia przez wojsko protestów młodych Chińczyków, domagających się na placu Niebiańskiego Spokoju w Pekinie demokratyzacji ich kraju – ta masakra pogrzebała nadzieje na przemiany, a Komunistyczna Partia Chin rozpoczęła budowę kapitalizmu bez demokracji. Tego samego dnia miliony Polaków brało udział w pierwszych częściowo wolnych wyborach parlamentarnych, które przyniosły zwycięstwo drużynie Lecha Wałęsy. Ujawniły one słabość partii komunistycznej, brak społecznego zaufania do niej. Polska rozpoczęła budowę wolnego rynku i demokracji. Rewolucja Solidarności osiągnęła w 1989 roku swój szczyt. Wybory czerwcowe przyniosły fundamentalne zmiany nie tylko Polsce, zasadniczo osłabiły cały ład komunistyczny w Europie, przyspieszyły upadek sowieckiego bloku. […]

W 30 rocznicę zwycięskich wyborów Europejskie Centrum Solidarności wraz z miastem Gdańskiem, Fundacją Gdańską i wieloma innymi partnerami zorganizowało w dniach 1–11 czerwca 2019 roku Święto Wolności i Solidarności. Międzynarodowe Forum Obywatelskie „1989–2019. Narodziny nowej Europy” było jego częścią (3–4 czerwca 2019). Wydarzenie to miało na celu nie tylko upamiętnić przemiany związane z Okrągłym Stołem i czerwcowymi wyborami w Polsce, ale także podjąć refleksję nad wpływem procesów transformacji na kształt Europy. Niniejszy raport dokumentuje tamto spotkanie, stanowiąc jednocześnie opracowany naukowo materiał źródłowy do badań nad przemianami zapoczątkowanymi w 1989 roku.

Uczestnicy debat łączą różne regionalne perspektywy i kompetencje. Dyskusje dotyczą zarówno kondycji polskiej demokracji i kultury, jak i perspektywy osób wykluczonych, zapomnianych i niewidzialnych w procesie transformacji. Raport ukazuje perspektywę prezydentów i premierów, ludzi kultury i mediów, badaczy i naukowców, samorządowców oraz dawnych opozycjonistów, a także architektów zmiany po wyborach 4 czerwca.

ze wstępu Basila Kerskiego, Jakuba Kufla i Przemysława Ruchlewskiego

ISBN: 978-83-66532-02-1

Bunt kobiet

Niniejszy zbiór poświęcony jest przede wszystkim analizie przyczyn i charakteru kobiecego buntu przeciwko zaostrzeniu prawa do aborcji, a także próbom oceny potencjalnych skutków tego zrywu dla ruchu kobiecego, dla polityki i społeczeństwa, nie tylko w Polsce. Analizujemy największą społeczną mobilizację w Polsce ostatnich lat za pomocą narzędzi i koncepcji wypracowanych w obrębie nauk społecznych, w tym przede wszystkim w badaniach nad ruchami społecznymi. Teksty są oparte na badaniach własnych autorek i autorów, a książka ma charakter interdyscyplinarny, zawiera bowiem zarówno analizy i diagnozy socjologiczne, jak i antropologiczne oraz kulturoznawcze.

ISBN: 978-83-62853-98-4

Europa ‒ zbudować wspólny dom

Unia nie tylko zmaga się ze skutkami kryzysu finansowego i ekonomicznego, ale także z rozumieniem polityki europejskiej, w tym jej polityki sąsiedzkiej. (…) Europejski dom będzie tylko wtedy stabilny, jeśli my Europejczycy będziemy rozumieli, jakie korzyści daje nam postawa gościnności. Ta myśl jest głównym przesłaniem zorganizowanego przez ECS IV Forum Europejskiego EUROPA Z WIDOKIEM NA PRZYSZŁOŚĆ.

ISBN: 978-83-62853-73-1

Europa – czas przemian wspólnotowości

Książka poruszająca problematykę związaną z wyzwaniami stojącymi przed Unią Europejską oraz Europejczykami. Zachęcając do refleksji nad Europą, autorzy podają pod dyskusję tak ważne tematy, jak migracja z Południa czy przystąpienie Polski do strefy euro i włączenie się we wspólną politykę finansową UE. Ich zdaniem Polacy korzystający dotychczas z modelu europejskiej solidarności muszą się zastanowić, w jaki sposób mogą być solidarni wobec innych.

ISBN: 978-83-62853-57-1

Lekcja solidarności

Zbiór wystąpień historyków, politologów, polityków, dziennikarzy oraz protagonistów europejskich ruchów dysydenckich. Książka stanowi zapis debaty o historii opozycji demokratycznej oraz jej wpływie na zmiany, które zaszły w Europie w latach 1989–1991. Poruszono w niej również kwestie systemu wartości stworzonego przez antykomunistyczną opozycję oraz jego wpływu na europejski model solidarności, który obecnie przechodzi głęboki kryzys.

ISBN: 978-83-62853-66-3

Skłoting w Europie Środkowej i Rosji

Skłoting – czyli zajmowanie pustostanów bez zgody ich właścicieli – jest od dawna przedmiotem akademickiej dyskusji. Jednak ten fenomen nie doczekał się jeszcze kompleksowego ujęcia z perspektywy Europy Środkowej. Niniejszy raport jest pierwszą tego rodzaju próbą w języku polskim. Autorzy tekstów nie tylko przedstawiają genealogie tego zjawiska w Budapeszcie, Wilnie, Pradze, Poznaniu, Warszawie czy Petersburgu, ale także podejmują debatę z aktualną literaturą przedmiotu, analizując to zjawisko z różnych perspektyw.

ISBN: 978-83-62853-85-4

W jakiej Europie chcemy żyć?

Podczas piątej edycji forum EUROPA Z WIDOKIEM NA PRZYSZŁOŚĆ odbyła się dyskusja na temat sytuacji politycznej na kontynencie, którą sprowokowały dwie istotne daty – 100 lat po rewolucji bolszewickiej i 60-lecie traktatów rzymskich, co zobowiązuje nas do poczucia odpowiedzialności za Europę. Może jest to szansa, by zwrócić uwagę na fakt, że proces integracji europejskiej to nie tylko porozumienie i pojednanie narodów Europy Zachodniej, ale też historia Europy Środkowo-Wschodniej i całego kontynentu. Po bardzo ważnych wyborach w Holandii, Francji oraz w Austrii i Niemczech warto się zastanowić, w jakiej Europie chcemy żyć i o jaką Europę chcemy walczyć.

ISBN: 978-83-62853-93-9

Obywatele ACTA

Obywatele ACTA to raport z tak zwanej interwencji socjologicznej. Tę oryginalną metodę badawczą stworzył francuski socjolog Alain Touraine. Zgodnie z jej założeniami badanie przeprowadzono w środowisku organizatorów burzliwych manifestacji ACTA-wistów, by dociec kim oni byli, czego chcieli oraz jaki mieli wpływ na zmianę polityczną. Wyniki interwencji socjologicznej zostały uzupełnione o źródła internetowe i prasowe, wzbogacające kontekst analiz, a także o wyniki badań ilościowych.

ISBN: 978-83-62853-35-9

Jak daleko sięga demokracja w Europie

Mam nadzieję, że lektura zebranych w raporcie esejów pozwoli lepiej zrozumieć dynamikę tych przeobrażeń i możliwe kierunki rozwoju kultury demokratycznej Europy Środkowo-Wschodniej – pisze we wstępie publikacji Basil Kerski, politolog i dyrektor ECS. – Niepokój spowodowany gospodarczą konkurencyjnością młodych państw UE oraz strach przed konsekwencjami globalizacji oraz imigracji ze Wschodu i Południa, przyczyniły się w ostatnich latach do antyliberalnych, częściowo antyeuropejskich nastrojów w starych państwach UE. Dynamiczny rozwój wydarzeń na Ukrainie na przełomie 2013 i 2014 roku otworzył przed nami nowe perspektywy. Konferencja „Jak daleko sięga demokracja w Europie?” odbyła się w grudniu 2012 roku. Zawarte w publikacji tezy i analizy zostały potwierdzone przez zmiany społeczne i polityczne w tym regionie.

ISBN: 978-83-62853-32-8

Solidarnie przeciw biedzie

Badacze zagadnienia ubóstwa, współpracując ze sobą w realizacji wspólnej koncepcji teoretycznej, zakorzenionej w idei społecznej re-solidaryzacji, przedstawiają interdyscyplinarnie sformułowaną, innowacyjną myśl socjologiczno-pedagogiczną, zarówno w odniesieniu do koncepcji naukowych, jak i propozycji rozwiązań społecznych.

ISBN: 978-83-62853-63-2