Ambasador Nowej Europy | Laureaci 2021 i 2022
Dziesiąta jubileuszowa edycja konkursu wydawniczego Ambasador Nowej Europy rozstrzygnięta! Gala wręczenia nagród oraz spotkanie z laureatami odbędzie się 24 października o godz. 18.00 w bibliotece Europejskiego Centrum Solidarności. Gratulacje dla autorek i autorów oraz wydawców nagrodzonych publikacji.
Przypomnijmy, że dziesiąta edycja nagrody obejmowała wyjątkowo dwa lata – rok 2021 i 2022. Łącznie zakwalifikowano do konkursu 85 tytułów, zgłoszonych przez 46 wydawców, które reprezentowały różnorodne formy wydawnicze i literackie: reportaże, eseje, biografie, beletrystykę, książki naukowe i popularnonaukowe, a także poezję.
– Wybór był niezwykle trudny. Członkowie kapituły szukali odpowiedzi na pytanie, które z publikacji ostatnich dwóch lat najtrafniej uchwyciły i zdefiniowały aktualną chwilę w dziejach Europy, odnosząc się krytycznie do przeszłości, a jednocześnie odpowiadając na współczesne nam wyzwania i problemy – mówi dr Arkadiusz Smagacz z ECS, członek jury.
Kapituła dość zgodnie doszła do przekonania, że odpowiedzi należy szukać w dziejach i współczesnych losach narodów Europy Środkowej i Wschodniej – od Bałkanów po Donieck i Ługańsk. Nie dziwi więc ostateczny werdykt jury konkursowego: zwyciężyły publikacje mówiące o Macedonii Północnej, Ukrainie i nieistniejących już politycznie, ale obecnych w kulturze, pamięci i micie Austro-Węgrach.
Zwycięscy autorzy i autorki – Kinga Nettmann-Multanowska, Iza Chruślińska, Jarosław Hrycak i Jaroslav Rudiš – napisali książki mądre, niepowielające stereotypów, odważne, fascynujące i jednocześnie nieobojętne. W głębokim przekonaniu jurorów, tegoroczni laureaci i laureatki w pełni zasłużyli na tytuł ambasadorów Nowej Europy – Europy niestrudzonej w walce o wolność, pokój, prawa człowieka i międzyludzką solidarność.
Nagrodę za 2021 rok otrzymał Jaroslav Rudiš za książkę „Ostatnia podróż Winterberga” w tłumaczeniu Małgorzaty Gralińskiej, wydaną przez Książkowe Klimaty.
Jaroslav Rudiš jest cenionym czeskim pisarzem i dziennikarzem, który zdobył uznanie za swoją wszechstronną twórczość literacką obejmującą powieści, sztuki teatralne, komiksy i teksty piosenek. Uważany jest dziś za ważny głos młodego pokolenia. „Ostatnia podróż Winterberga” to porywająca powieść o podróży tytułowego bohatera i jego towarzysza przez Austro-Węgry z czerwonym bedekerem w ręce. Bohaterowie przemierzają drogę w dwóch perspektywach czasowych: współczesnej oraz historycznej. Te dwa obrazy Europy, jakże od siebie różne, w sposób niezwykły pokazują złożoność i wzajemne przenikanie. Autor dotyka takich tematów, jak trauma wojny, nacjonalizm czy pułapki myślenia ahistorycznego, wskazując tym samym na uniwersalne problemy związane z konfliktami zbrojnymi. Choć czasy i okoliczności historyczne się zmieniają, to skutki wojny już nie, co pobudza do refleksji nad tragicznymi konsekwencjami konfliktów oraz pokazuje, że wojna to nie tylko cierpienie fizyczne, ale trwałe emocjonalne i społeczne rany, po których blizny nosi wiele pokoleń. Niezwykłość prozy Rudiša polega na tym, że autor jednocześnie potrafi pisać zabawnie i dynamicznie, ale też monotonnie i refleksyjnie, odzwierciedlając w ten sposób różne aspekty podróży pociągiem, a zarazem podróży przez XX wiek.
Nagroda za 2022 rok została przyznana ex aequo autorom i wydawcom dwóch publikacji: Jarosławowi Hrycakowi i Izie Chruślińskiej za książkę „Zrozumieć Ukrainę. Historia mówiona”, wydaną nakładem Wydawnictwa Krytyki Politycznej oraz Kindze Nettmann-Multanowskiej za książkę „Warszawa rysuje Skopje”, której wydawcą jest Fundacja Centrum Architektury.
Jarosław Hrycak i Iza Chruślińska od dekad już są ambasadorami Nowej Europy. Ich praca, samodzielna i w dialogu, stanowi wielki intelektualny wkład w przybliżanie tematyki ukraińskiej czytelnikom w Polsce, Ukrainie, Europie. Głosy Hrycaka i Chruślińskiej to piękne opowieści o Ukrainie, jej złożoności i historii, które nadal za mało znamy. Dlatego książka „Zrozumieć Ukrainę” jest ważną pozycją, która w roku rosyjskiej agresji na Ukrainie pozwala m.in. zrozumieć dlaczego Ukraina i Ukraińcy od lutego 2022 roku z tak ogromną determinacją stawiają opór rosyjskiemu najeźdźcy, broniąc nie tylko swojej ziemi, ale też – a może przede wszystkim – tożsamości. Dylematy i dramaty związane z tożsamością stanowią oś pasjonujących i odważnych rozmów, jakie Iza Chruślińska przeprowadziła z Jarosławem Hrycakiem. Jest to lektura dla każdego, któremu bliski sercu jest los, ale też przyszłość Ukrainy. Jest to bowiem opowieść zarówno o przeszłości, jak i przyszłości Europy.
Książka Kingi Nettmann-Multanowskiej to fascynująca podróż do stolicy Macedonii Północnej. Wyprawa do miasta, które po tragicznym trzęsieniu ziemi w lipcu 1963 roku stało się międzynarodową stolicą solidarności. Cały świat, pomimo zimnowojennych podziałów, ruszył ze wsparciem. Polacy nie tylko ofiarowali pomoc humanitarną, ale stworzyli plan ogólny odbudowy miasta. Był to niewątpliwy, a dotąd mało znany i nieopowiedziany, sukces polskich urbanistów doświadczonych w odbudowie Warszawy. Polacy dołączyli do prac projektowych w ostatniej chwili, gdy wiadomo już było, że ONZ do opracowania koncepcji odbudowy miasta wybrała grecką pracownię architekta i urbanisty Constantinosa Doxiadisa. Jednak to polski pomysł na odbudowę Skopje wzbudził podziw i stał się podstawą do opracowania planu rozwoju miasta. Stali za nim wspaniali ludzie ze środowiska warszawskich urbanistów, często z AK-owskim rodowodem, których przed represjami uchronił i zebrał w swojej pracowni Adolf Ciborowski, naczelny architekt Warszawy, a następnie dyrektor projektu Skopje z upoważnienia Funduszu Specjalnego ONZ. Dodatkowym walorem tej pięknie wydanej publikacji jest fakt, że autorka napisała ją z pasją i miłością. Dlatego też jest ona niebezpieczna. Czytelnikowi grozi zakochanie się w Skopje.
Nagroda AMBASADOR NOWEJ EUROPY przyznawana jest za najlepszą publikację, która w odważny i bezkompromisowy sposób obala stereotypy definiujące Europę i jej mieszkańców oraz szuka odpowiedzi na pytanie o to, czym dzisiaj jest Europa. Kapituła konkursu skupia się na odnajdywaniu merytorycznych i bardzo często nieoczywistych interpretacji nowych odsłon europejskiej solidarności, wzajemnych interakcji oraz nieustannego przenikania się historii, kultur i doświadczeń polityczno-społecznych narodów oraz społeczeństw Europy.
W konkursie nagradzany jest zarówno autor, jak i jego wydawca.
Nagrodę dla autora stanowią: tytuł AMBASADOR NOWEJ EUROPY, medal, nagroda finansowa i dyplom. Nagrodę dla wydawcy stanowią medal oraz dyplom.
Organizatorami konkursu są Europejskie Centrum Solidarności w Gdańsku oraz Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu.
Kapituła konkursu
Basil Kerski | przewodniczący, dyrektor Europejskiego Centrum Solidarności
dr Kacper Dziekan | sekretarz kapituły, członek Zespołu ds. Międzynarodowych ECS
Piotr Leszczyński | redaktor „Przeglądu Politycznego”, Magazynu Polsko-Niemieckiego DIALOG oraz portalu Forum Dialogu
dr Kamila Łabno-Hajduk | Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu
Magdalena Madey | Dział Naukowy i Biblioteki ECS
dr Iwona Reichardt | członkini zarządu Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu
dr Przemysław Ruchlewski | zastępca dyrektora ECS ds. naukowych i zbiorów
dr Jakub Kufel | kierownik Działu Naukowego i Biblioteki ECS
dr Arkadiusz Smagacz | Dział Naukowy i Biblioteki ECS
