Pamięć o przeszłości zobowiązuje do stawiania pytań o dzisiejszy poziom ochrony praw człowieka w Polsce. Te dwa wymiary, pamięci i uniwersalnych praw, są motywem przewodnim naszego programu obchodów dwóch grudniów, który realizujemy razem z miastem Gdańskiem i samorządem województwa pomorskiego zarówno w ECS, jak i na placu Solidarności pod pomnikiem Poległych Stoczniowców 1970.

Tegoroczny program obchodów grudniowych to kulminacja trzyletniego cyklu upamiętnienia kluczowych dla Polski i Europy okrągłych rocznic. W czerwcu 2019 roku celebrowaliśmy w Gdańsku z setkami tysięcy Polek i Polaków zwycięstwo Solidarności w 1989 roku, koniec dyktatury komunistycznej. W ubiegłym roku upamiętnialiśmy narodziny Solidarności w 1980 roku i 50 rocznicę krwawych buntów na Wybrzeżu w Grudniu ’70. W tym roku przypomnieliśmy znaczenie pierwszego zjazdu Solidarności w Gdańsku, wielkiego święta demokracji w hali Olivia 40 lat temu. Demokratyczną rewolucję władze komunistyczne chciały krwawo stłumić, wprowadzając – również 40 lat temu, 13 grudnia 1981 roku – stan wojenny. To jeden z najbardziej czarnych rozdziałów w powojennej historii Polski. Tysiące działaczy Solidarności internowano w obozach, zwolniono ludzi z pracy, kontrolę nad państwem przejęło wojsko. Nacjonalistyczny, agresywny język pogardy dla politycznych przeciwników oraz kłamstwa dominowały w kontrolowanych przez wojsko mediach państwowych. Polska została odizolowana od świata.
Dyktatura wojska i partii nie zdołała zniszczyć ducha wolności w Polakach, zatrzymać przemocą rewolucji Solidarności. Autorytarny sojusz PZPR i wojska upadł w 1989 roku, nastał czas demokracji, której ambicją była ochrona praw człowieka.

Rewolucja Solidarności stała się inspiracją dla wielu narodów Europy. Środkowoeuropejskie rewolucje 1989 roku dały siłę narodom we wschodniej części kontynentu. Trzydzieści lat temu rewolucje obywateli doprowadziły do upadku Związku Sowieckiego. Koniec imperium sowieckiego otworzył Polsce drogę na Zachód. Te epokowe zmiany chcemy upamiętnić, ponieważ ich dziedzictwo jest fundamentem naszej państwowości. Robimy to, łącząc perspektywę różnych generacji Polek i Polaków, uczestników historycznych wydarzeń i młodszej generacji. GDAŃSK PAMIĘTA, nie tylko łącząc pokolenia, ale także Europejczyków. Wielkim zaszczytem dla nas będzie w 30 rocznicę upadku Związku Sowieckiego uhonorowanie rosyjskich autorytetów walki o prawa człowieka Medalem Wdzięczności, fundowanym przez ECS.

Basil Kerski, dyrektor ECS



fot. Dawid Linkowski, Michał Mistat, Grzegorz Mehring, Grażyna Pilarczyk / Archiwum ECS