Europejskie Centrum Solidarności Nagroda Muzealna
organizatorzy instytucji:

Wystawa stała ECS

ETAP II ODMRAŻANIA
OD 1/07/2020

poniedziałek – piątek | 10–19
sobota – niedziela | 10–20

/ kasy zamykamy na godzinę przed zamknięciem wystawy
/ pamiętaj o maseczce i jednorazowych rękawiczkach
/ limit zwiedzających wystawę stałą to 300 osób (co dwie godziny)


→ katalog wystawy do nabycia w Museum Store | parter
→ zaplanuj wizytę

Wystawa stała poświęcona historii Solidarności oraz zmianom, jakie dokonały się pod jej wpływem w Europie Środkowej i Wschodniej, jest sercem budynku ECS. Ekspozycja zajmuje niemal 3000 m kw. na I i II kondygnacji budynku. Podzielona jest na siedem sal. Zwiedzający spędzają tu średnio 2 godziny. Ta nowoczesna ekspozycja ma charakter narracyjny. Zwiedzający zanurza się w historii opowiadanej przez archiwalne przedmioty, dokumenty, rękopisy, zdjęcia i projekcje wideo, interaktywne instalacje... Każdy, kto odwiedza tę wystawę, ma szansę odnaleźć swoje własne odniesienia do historii i współczesności. Mnogość narracji pozwala tu po wielokroć wracać, za każdym razem odnajdować nową opowieść.
Tablice 21 postulatów wiszące podczas strajku w Sierpniu ’80 na bramie Stoczni Gdańskiej im. Lenina; suwnica, na której pracowała legendarna działaczka związkowa Anna Walentynowicz; przestrzelona kurtka Ludwika Piernickiego, 20-letniego stoczniowca, ofiary Grudnia ’70; biurko Jacka Kuronia, jednego z przywódców opozycji w czasach PRL – to jedynie kilka z niemal 1800 obiektów, które zobaczycie Państwo na wystawie stałej.


SALA A

NARODZINY SOLIDARNOŚCI

Największym skarbem wystawy są Tablice 21 Postulatów, wpisane na listę międzynarodowego projektu UNESCO „Pamięć Świata”, zawierającą najbardziej wartościowe dokumenty o światowym znaczeniu. 17 sierpnia 1980 roku spisano na tablicach najważniejsze żądania strajkujących wobec władzy, po czym wywieszono je na Bramie nr 2 okupowanej Stoczni Gdańskiej im. Lenina. W konsekwencji wielkiego strajku powstała Solidarność. Prezentujemy także oryginalny plan stoczni, który stał się aktywną mapą ilustrującą przebieg robotniczego protestu. Jest wózek akumulatorowy, który podczas strajku służył za środek transportu, mównicę i konfesjonał. Jest też suwnica – miejsce pracy opozycjonistki Anny Walentynowicz, której zwolnienie z pracy stało się jedną z przyczyn wybuchu strajku.

SALA B

SIŁA BEZSILNYCH

Za pragnienie wolności wielu zapłaciło życiem. W grudniu 1970 roku od milicyjnych kul zginęło na Wybrzeżu 45 osób. Do historii przeszły „Ballada o Janku Wiśniewskim” i zdjęcie robotników niosących ulicami Gdyni, na drzwiach jak na katafalku, ciało zamordowanego kolegi. Na wystawie prezentujemy przestrzeloną kurtkę Ludwika Piernickiego – 20-letniego hydraulika ze Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, ofiary rewolty – która stała się symbolem, niemal relikwią wystawy. W tej sali ekspozycję poświęcono też polskim opozycjonistom inteligentom. Prezentujemy oryginalne biurko, przy którym pracował Jacek Kuroń, historyk, jeden z przywódców opozycji w okresie PRL. W ostatnim czasie udało się też nam uzupełnić ekspozycję o kolejny wyróżniający się eksponat, dar Fundacji Nauk Religijnych im. Jana XXIII z Bolonii – samochód terenowy fiat campagnola. Auto, znane pod potoczną nazwą papamobile, wzbogaciło opowieść o wkładzie Kościoła katolickiego i papieża Jana Pawła II w działania na rzecz wolności. 

SALA C

SOLIDARNOŚĆ I NADZIEJA

Dziesięć milionów Polaków przystąpiło do Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, kiedy na mocy Porozumień Sierpniowych w 1980 roku powstała jedyna w krajach komunistycznych wolna i masowa organizacja społeczna. Literacki Nobel dla poety Czesława Miłosza i pierwsza w historii polskiej kinematografii Złota Palma dla reżysera Andrzeja Wajdy za „Człowieka z żelaza” (1981), film ilustrujący sierpniowy strajk w Stoczni Gdańskiej, były dla Polaków wyrazem uznania świata dla ich niepodległościowych pragnień. W tej sali prezentujemy zarówno medal Nagrody Nobla dla Miłosza, jak i Złotą Palmę dla Wajdy. Wznieś głowę do góry, a wówczas, jak w zwierciadle, zobaczysz ideę solidarności – wspólnotę.


SALA D

WOJNA ZE SPOŁECZEŃSTWEM

Masowe aresztowania, brutalne rozbijanie strajków i demonstracji, delegalizacja związku Solidarność – 13 grudnia 1981 roku ogłoszono w Polsce stan wojenny. Władza przekreśliła posierpniowe nadzieje narodu, duch w narodzie jednak nie zginął, tylko pragnienie wolnego życia przeszło do podziemia. W tej sali prezentujemy m.in. milicyjnego stara, jakim transportowano opozycjonistów, zrekonstruowaną przez artystkę Bramę nr 2 Stoczni Gdańskiej, rozjechaną pod gąsienicami czołgów, i oryginalną opozycyjną drukarnię, skonstruowaną przez Bronisława Sarzyńskiego m.in. z części do pralki „Frania”. Wprowadzenie stanu wojennego w Polsce wywołało żywiołową reakcję na całym świecie. W wielu krajach pospiesznie organizowano pomoc i zbiórki pieniędzy, wysyłano transporty z lekami, odzieżą, żywnością i sprzętem medycznym. Na fali poparcia dla wolnościowych marzeń Polaków w wielu krajach powstały stowarzyszenia solidarności z Solidarnością. Wszystkie te inicjatywy wspominamy przy instalacji dedykowanej reakcji świata na stan wojenny.

SALA E

DROGA DO DEMOKRACJI

Z reżimem komunistycznym walczyły nie tylko związki zawodowe, organizacje polityczne czy grupy dysydentów. Szacuje się, że w latach 80. w Polsce działało niezależnie od systemu władzy co najmniej 400 organizacji, grup, ruchów i środowisk tworzonych przez młodych i dla młodych. Ostatecznie rządzący zmuszeni do kompromisu siedli do rozmów z opozycją przy Okrągłym Stole (popatrzcie pod nogi, na podłodze leży dywan z sali, w której prowadzono negocjacje – oryginalny zachował się jedynie we fragmentach, wizualizacja jest misterną rekonstrukcją wykonaną przez grafików). Ogłoszono pierwsze częściowo wolne wybory. Prezentujemy plakaty wyborcze, a wśród nich najsłynniejszy – „W samo południe. 4 czerwca 1989”, autorstwa Tomasza Sarneckiego. Opozycja wystawiła silną reprezentację – Drużynę Lecha i odniosła wielkie zwycięstwo. Na czele rządu stanął człowiek Solidarności – Tadeusz Mazowiecki. Rozpoczął się proces demontażu systemu komunistycznego.

SALA F

TRIUMF WOLNOŚCI

Rozpad Związku Radzieckiego był jednym z najważniejszych wydarzeń końca XX wieku. Bezkrwawa rewolucja w Polsce przyczyniła się do upadku Muru Berlińskiego i dyktatur w kolejnych krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Rozpoczął się proces budowy nowego ładu politycznego i gospodarczego w Europie. W wielki napis SOLIDARNOŚĆ układają się wiadomości, które są zapisywane przez gości wystawy. Ludzie czytają tutaj zapiski innych, niejeden wzrusza się do łez. Kryją się tu: wdzięczność za wolność, ból krwawej rewolucji na Ukrainie, życzenia pokoju dla targanej konfliktami Afryki, marzenie sprawiedliwości, nadzieja dla migrantów, radość z wolności. Czekamy na Twoją wiadomość! 

        SALA G            

KULTURA POKOJOWYCH PRZEMIAN

Idee solidarności i pokojowej walki o prawa człowieka w imię wolności niosą na całym świecie we wszystkich czasach ludzie różnych narodowości, kolorów skóry i wyznań, łączy ich jedno – dobra wola: Mahatma Gandhi, Matka Teresa, Martin Luther King, Andriej Sacharow, Nelson Mandela, Václav Havel, Jan Paweł II, Lech Wałęsa… Sala nosi imię Jana Pawła II (1920–2005).
 

 Tak powstawała wystawa stała Europejskiego Centrum Solidarności