Europejskie Centrum Solidarności
oraz
Uniwersytet Mikołaja Kopernika

zapraszają do udziału w międzynarodowej konferencji naukowej

STAN WOJENNY I STANY NADZWYCZAJNE

14–15 grudnia 2021
Europejskie Centrum Solidarności w Gdańsku

termin | 14–15 grudnia 2021, wtorek – środa
miejsce | ECS, wystawa stała, biblioteka, sala warsztatowa nr 4
wstęp | wolny

Wprowadzenie stanu wojennego w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku było jednym z najbardziej dramatycznych wydarzeń w najnowszej historii Polski. Ludzie zostali pozbawieni wolności obywatelskich i nadziei na zmiany ustrojowe. Po szesnastu miesiącach, które po Sierpniu ’80 były jak powiew wolności, powróciły represje i to znacznie surowsze niż w latach 70. Zaostrzono cenzurę, partyjną kontrolę nad życiem społecznym, kulturalnym i naukowym. Odpowiedzią na przemoc, stosowaną przez gen. Wojciecha Jaruzelskiego i jego aparat, była dobrze zorganizowana sieć solidarnościowej konspiracji, z którą Służba Bezpieczeństwa nie była w stanie sobie poradzić. W latach 80., ci którzy pragnęli wolności, zeszli do podziemia. Dzięki społeczeństwu podziemnemu, zaangażowaniu tysięcy działaczy opozycji i Solidarności, po raz kolejny obywatele podjęli walkę z reżimem komunistycznym.
W najnowszej historii Polski stany wyjątkowe były wprowadzane kilkukrotnie. Najczęściej ogłaszano je w okresie II RP. Dziś w Polsce także obowiązuje stan nadzwyczajny w części województw podlaskiego i lubelskiego. Dlatego rozszerzając tematykę naszej konferencji chcemy przypomnieć te tragiczne wydarzenia sprzed 40 lat, ale również poddać pod dyskusję kwestie stanów nadzwyczajnych w Polsce i na świecie – stanów wojennych, stanów wyjątkowych lub stanów klęski żywiołowej.
Konferencja jest częścią GDAŃSK PAMIĘTA – obchodów rocznic rewolty grudniowej 1970 i wprowadzenia stanu wojennego w 1981 roku.

organizatorzy | Europejskie Centrum Solidarności i Uniwersytet Mikołaja Kopernika

PROGRAM
14/12/2021 WTOREK

transmisja online | gdansk.pl, ecs.gda.pl oraz kanały FB i YouTube ECS
 

transmisja paneli 9.00–15.00

 

transmisja panelu 16.30–18.30

/ 9.00–9.30
→ wystawa stała ECS, sala D (2 piętro)
→ liczba miejsc ograniczona, transmisja w bibliotece ECS (1 piętro)
Otwarcie konferencji

/ 9.30–11.30
Obrady plenarne
prof. Wojciech Polak | Przygotowania do wprowadzenia stanu wojennego w Polsce
prof. Sylwia Galij-Skarbińska | Internowania działaczy opozycji jako szczególna forma represji w stanie wojennym
prof. Roman Bäcker | Kto podjął decyzję o stanie wojennym?
dr Tomasz Kozłowski | Wymiar sprawiedliwości w stanie wojennym
dr Przemysław Ruchlewski | Stocznia Gdańska w stanie wojennym
prof. Michał Balcerzak | Stan wyjątkowy w Polsce w 2021 – perspektywa praw człowieka i prawa międzynarodowego
Dyskusja
moderacja | dr Judyta Bielanowska, ECS

BLOK TEMATYCZNY I

/ 12.00–15.00
→ wystawa stała ECS, sala D (2 piętro)
→ liczba miejsc ograniczona, transmisja w mediatece ECS (1 piętro)
I PANEL | STAN WOJENNY W POLSCE
prof. Leszek Zygner | Okoliczności wprowadzenia stanu wojennego w województwie ciechanowskim w świetle dokumentów Służby Bezpieczeństwa (online)
dr Piotr Brzeziński | Pod skrzydłami WRON-y. PZPR po 13 grudnia 1981 na przykładzie gdańskiej wojewódzkiej organizacji partyjnej
dr Michał Siedziako | Proces szczecińskiej jedenastki
dr Krzysztof Prętki | Problematyka ochrony zdrowia w okresie stanu wojennego w Polsce, na przykładzie czasopisma „Zdrowie Publiczne”
Dyskusja (online)

prof. Barbara Techmańska | Stan wojenny w edukacji szkolnej i pozaszkolnej (online)
dr Małgorzata Skotnicka-Palka | Stan wojenny we Wrocławia (online)
dr Arkadiusz Majewski | Powódź w Płocku w styczniu 1982 roku (online)
lic. Wojciech Jakubowski | Rola prasy podziemnej w Krakowie w stanie wojennym
Dyskusja

BLOK TEMATYCZNY II
/ 12.00–15.00
→ biblioteka ECS (1 piętro)
II PANEL | SPOŁECZEŃSTWO POLSKIE WOBEC STANU WOJENNEGO I POLSKI LUDOWEJ
mgr Barbara Kosk | „Aniu, wojna w Polsce” – reakcje społeczeństwa Trójmiasta na wprowadzenie stanu wojennego
mgr Robert Chrzanowski | Formy sprzeciwu wobec stanu wojennego w Gdyni
dr Marta Cywińska | Poezja stanu wojennego – między kontestacją a nadzieją. Przyczynek do analizy
dr Wojciech Peszyński | Stan wojenny jako specyficzny przykład relacji polityki i sportu (online)
Dyskusja

→ biblioteka ECS (1 piętro)
III PANEL | SPOŁECZNOŚĆ MIĘDZYNARODOWA WOBEC STANU WOJENNEGO
prof. Patryk Pleskot | Pesymizm i wyczekiwanie. Reakcje polityczne Zachodu na zniesienie stanu wojennego w PRL
prof. Mirosław Szumiło | Czechosłowacja wobec wprowadzenia stanu wojennego w Polsce
dr Joanna Rezmer | Międzynarodowa Organizacja Pracy i jej mechanizmy kontroli międzynarodowej a stan wojenny w Polsce
prof. Paweł Stachowiak | Środowisko paryskiej „Kultury” wobec stanu wojennego w Polsce (online)
Dyskusja

BLOK TEMATYCZNY III
/ 16.30–18.30
→ wystawa stała ECS, sala D (2 piętro)
FORUM
IV PANEL | PAMIĘĆ O STANIE WOJENNYM
dr Grzegorz Majchrzak | Zanim wprowadzono stan wojenny. Przymiarki do rozwiązania siłowego
mgr Andrzej Trzeciak | Geografia oporu. Najważniejsze miejsca pamięci związane z przebiegiem strajku w Stoczni Gdańskiej w grudniu 1981 roku, znajdujące się na jej terenie. Próba systematyzacji
dr Konrad Knoch | Pamięć o internowaniu w notacjach Europejskiego Centrum Solidarności
mgr Arkadiusz Bilecki | Osobliwy czas nadziei. Obraz stanu wojennego w filmie Romana Wionczka „Czas nadziei” (online)
mgr Joanna Lachowicz | Stan wojenny w polskiej powieści
mgr Adam Jezierski | Stan wojenny 1981 przez pryzmat Facebooka. Porównanie postów partii politycznych i reakcji na nie ze strony użytkowników portalu
Dyskusja
moderacja | dr Przemysław Ruchlewski, ECS

15/12/2021 ŚRODA

BLOK TEMATYCZNY I
/ 9.00–12.00
→ biblioteka ECS (1 piętro)
V PANEL | PRZYWÓDCY PAŃSTW NIEDEMOKRATYCZNYCH W KONTEKŚCIE STANÓW NADZWYCZAJNYCH
prof. Fuad Jomma | Sytuacja mniejszości narodowych, etnicznych i religijnych w okresie stanu wyjątkowego w Syrii (1963–2011)
prof. Anita Adamczyk | Procesy migracyjne w Polsce a bezpieczeństwo państwa
dr Judyta Bielanowska | Wojciech Jaruzelski – charyzmatyczny „mąż stanu” czy „generał ze skazą”?
dr Jakub Kufel | Gen. Wojciech Jaruzelski – przywódca autorytarny w obliczu utraty władzy
dr Paweł Fiktus | Zamach stanu Getúlio Vargasa a pozycja polskiej diaspory (online)
Dyskusja

VI PANEL | STANY NADZWYCZAJNE W PAŃSTWA NIEDEMOKRATYCZNYCH
prof. Lech Mażewski | Powstanie, kierunek ewolucji i upadek autorytaryzmu sanacyjnego (1926–1939) oraz posttotalitarnego autorytaryzmu w PRL (1956–1989)
dr Ariel Orzełek | „Taktyka salami" w Polsce Ludowej a środowiska katolików świeckich na przykładzie wasalizacji grupy „Dziś i Jutro” w latach 1945–1949
mgr Sylwia Zawacka | Mosaddegh zagrożeniem? Zamach stanu przeciwko demokratycznie wybranemu premierowi Iranu (online)
dr Przemysław Benken | Stan wyjątkowy w Pekinie w trakcie protestów społecznych w 1989 (online)
Dyskusja

BLOK TEMATYCZNY II
9.00–12.00
→ sala warsztatowa nr 4 (3 piętro)
VII PANEL | STANY NADZWYCZAJNE W PAŃSTWA DEMOKRATYCZNYCH
dr Krzysztof Siwek | Demokracja w stanie zagrożenia – ideały polityczne Stanów Zjednoczonych a problem kubański z lat 1959–1962
dr Michał Zbigniew Dankowski | Stan oblężenia w praktyce ustrojowej Argentyny
mgr Karol Piękoś, mgr Damian Wicherek | Prezydent RP wobec stanów nadzwyczajnych. Studium przypadków
mgr Joanna Trybowska | Stany nadzwyczajne w krajach Ameryki Środkowej i na Karaibach (online)
Dyskusja

VIII PANEL | PROBLEMATYKA BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA W STANACH NADZWYCZAJNYCH

prof. Leszek Graniszewski | Współpraca regionalna a wzmocnienie bezpieczeństwa państw Europy Środkowo-Wschodniej
dr Krystian Nowak | Kierowanie obroną państwa. Uwagi na tle ustawy z dnia 5 marca 2015 roku o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw (online)
lic. Maciej Pietrusiński | Współczesne wyzwania dla bezpieczeństwa międzynarodowego
Dyskusja

/ 13.00–15.00
→ biblioteka ECS (1 piętro)
FORUM
IX PANEL | UREGULOWANIE PRAWNE STANÓW NADZWYCZAJNYCH I PRAWA CZŁOWIEKA
dr Marek Ilnicki | Formalnoprawne uwarunkowania interwencji państwa w sytuacji nadzwyczajnej, w zarządzaniu kryzysowym i w stanach nadzwyczajnych
lic. Monika Lisiecka | Derogacja i limitacja praw człowieka w stanach nadzwyczajnych (online)
mgr Rita Żuchowska | Stany nadzwyczajne w systemie konstytucyjnym RP
mgr Bartosz Włodarczyk | Istnienie stanu klęski żywiołowej w rzeczywistości epidemii COVID-19
dr Malwina Kołodziejczak | Problematyczne aspekty stanu wyjątkowego
prof. Marcin Marcinko | Użycie siły w stanach nadzwyczajnych a prawo do życia – perspektywa prawnomiędzynarodowa (online)
Dyskusja i zamknięcie obrad
moderacja | dr Piotr Uhma